روستای خراشاد | پرده‌ی پنهان زیبایی‌های روستایی 

روستای خراشاد در استان خراسان جنوبی و در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند واقع شده است.

این روستا به دلیل مناظر طبیعی زیبا، صنایع دستی منحصربه‌فرد و تاریخی که به دوران پیش از اسلام برمی‌گردد، یکی از مقصدهای مهم گردشگری ایران محسوب می‌شود.

خراشاد در سال ۲۰۱۸ به عنوان “روستای جهانی توبافی” در فهرست شهرهای جهانی صنایع دستی ثبت شد، که نشان‌دهنده اهمیت و ارزش بالای آن در تولیدات دستی است

خراشاد در دره نصرآباد قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۹۳۸ متر است. این موقعیت جغرافیایی باعث شده تا روستا دارای آب و هوای معتدل کوهستانی باشد که تابستان‌های خنک و زمستان‌های سردی دارد. طبیعت بکر و پوشش گیاهی متنوع آن، مناظر چشم‌نوازی را به وجود آورده که گردشگران بسیاری را جذب می‌کند.

پیشنهاد می کنم اگر شما هم عاشق روستا و طبیعت گردی هستید، به هیچ وجه این مطلب را از مجله گردشگری هم اقلیم دست ندهید.

آشنایی با روستای خراشاد

روستای خراشاد، روستایی زیبا و تاریخی در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند و در استان خراسان جنوبی قرار دارد. این روستا به دلیل نخبه‌پرور بودن، وجود صنایع دستی منحصربه‌فرد و طبیعت زیبایش، از جمله جاذبه‌های دیدنی منطقه بیرجند محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید:

• جاذبه های گردشگری بیرجند | Birjand
• قلعه بیرجند|دژی مستحکم در قلب خراسان جنوبی

وجه تسمیه روستای خراشاد

نام خراشاد برگرفته از زبان پهلوی و به معنای “محل طلوع خورشید” است. این نام به دلیل موقعیت جغرافیایی روستا در میان دره‌ای که به سمت شرق باز می‌شود و به دشت خراشاد متصل می‌گردد، انتخاب شده است. این روستا اولین محلی است که خورشید در آن طلوع می‌کند و به همین دلیل به این نام شناخته شده است.

تاریخچه و موقعیت جغرافیایی

روستای خراشاد دارای تاریخی چند هزار ساله است که به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد. وجود آثار تاریخی مانند قبرستان زرتشتی‌ها (گبرها)، قلعه و تونل‌های زیرزمینی که برای مقابله با یورش ترکمن‌ها ساخته شده‌اند، نشان از قدمت و اهمیت این روستا دارد. نگاره‌های لاخ مزار نیز از دیگر نشانه‌های باستانی موجود در این منطقه هستند.

روستای خراشاد در استان خراسان جنوبی، شهرستان بیرجند قرار دارد. این روستا در دامنه رشته‌کوه باقران واقع شده و به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی خود، از آب و هوایی معتدل و کوهستانی برخوردار است. خراشاد در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند و در مسیر جاده بیرجند به زاهدان قرار دارد.

این روستا در میان دره‌ای قرار گرفته که به سمت شرق باز می‌شود و به دشت خراشاد متصل می‌گردد. به دلیل این موقعیت، روستا اولین جایی است که خورشید در آن طلوع می‌کند، و این موضوع تأثیر زیادی بر انتخاب نام آن داشته است.

توصیف خراشاد در لغت‌نامه دهخدا

در لغت‌نامه دهخدا در سال ۱۳۴۵ در مورد خراشاد چنین نوشته شده است: “قریه‌ای است از بخش حومه شهرستان بیرجند، واقع در سی هزار گزی جنوب بیرجند. این ناحیه کوهستانی با آب‌وهوای معتدل و ۹۲۸ تن سکنه فارسی‌زبان است. آب آن از قنات و محصولاتش غلات، زعفران و سردرختی است.

اهالی به کشاورزی و قالی‌بافی گذران می‌کنند و راه آن اتومبیل‌رو است. مزرعه گنج‌آباد و میرزاملک و علی‌آباد و سالم‌آباد جزء آن است. در آنجا دفتر ازدواج و طلاق و دبستان وجود دارد.”

نرخ جمعیت و مهاجرت روستای خراشاد

خراشاد یکی از روستاهای مهاجرپذیر استان خراسان جنوبی است که هر ساله خانوارهایی از مرکز استان به این روستا مهاجرت و در آن ساکن می‌شوند. این روستا سرزمین مادری بسیاری از نخبگان علمی، فرهنگی و اقتصادی است که تعداد این افراد در مقایسه با جمعیت هزار نفری روستا بسیار زیاد است، تا جایی که به عنوان روستای نخبه‌پرور ایران شناخته می‌شود.

صنایع دستی روستای خراشاد

اهالی خراشاد علاوه بر فعالیت‌های کشاورزی، در صنایع دستی نیز مشغول به کار هستند. یکی از مهم‌ترین صنایع دستی این روستا، توبافی است. در سال ۲۰۱۸، خراشاد به عنوان “روستای جهانی توبافی” در فهرست شهرهای جهانی صنایع دستی ثبت شد.

توبافی

توبافی هنری سنتی است که به تولید انواع پارچه‌های سنتی از پنبه و ابریشم می‌پردازد. این هنر هنوز هم با استفاده از ابزارهای سنتی و به روش‌های قدیمی انجام می‌شود. محصول نهایی این هنر از موادی مانند ابریشم، پنبه، پشم و الیاف ویسکوز (کتان فرآوری شده با چسب چوب) ساخته می‌شود و به دلیل کیفیت و زیبایی بی‌نظیر خود شناخته شده است.

از سال ۲۰۰۴ میلادی، آموزش رسمی توبافی با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آغاز شده است. در سال ۲۰۱۱ با تصویب قوانین حرفه‌ای و استانداردهای فنی، مدارک کارآموزان بر اساس این روش‌های حرفه‌ای صادر می‌شود.

در حال حاضر، بیش از سیصد نفر به عضویت تعاونی زنان و ۲۰۶ نفر به عضویت تعاونی وزین خراشاد درآمده‌اند. با تولید روزانه بیش از ۱۲۰۰ متر مربع پارچه، این محصولات پس از فرش و گلیم، پرفروش‌ترین صنایع دستی استان به شمار می‌آیند.

توسعه توبافی نه تنها به حفظ این هنر سنتی کمک کرده است، بلکه زمینه اشتغال و درآمدزایی برای بسیاری از خانواده‌ها را نیز فراهم آورده است. همچنین، با برگزاری نمایشگاه‌ها و کارگاه‌های آموزشی در داخل و خارج از کشور، تلاش شده است تا این هنر به دیگر نقاط جهان معرفی شود و بازارهای جدیدی برای محصولات آن ایجاد گردد.

در سال‌های اخیر، توجه ویژه‌ای به نوآوری در طراحی و استفاده از رنگ‌های طبیعی شده است تا جذابیت و کاربرد محصولات توبافی افزایش یابد. با این رویکرد، توبافی به عنوان یک هنر دستی با اصالت ایرانی، همچنان در مسیر رشد و پیشرفت قرار دارد و نسل‌های آینده می‌توانند از میراث غنی این هنر بهره‌مند شوند.

بررسی اقتصاد روستای خراشاد

منطقه خراشاد روستایی پویا و متنوع است که اقتصاد آن بر پایه فعالیت‌هایی همچون کشاورزی، دامداری، صنایع دستی مانند قالی‌بافی، گلیم بافی و توبافی مبتنی است.

علاوه بر این، محصولاتی همچون زعفران، زرشک، عناب، توت، گردو و زردآلو از جمله محصولات برجسته کشاورزی این منطقه محسوب می‌شوند. این تنوع و غنای اقتصادی، روستای خراشاد را به یکی از مراکز مهم تولید و تبادل اقتصادی در منطقه تبدیل کرده است.

اما این فعالیت‌ها تنها قسمتی از پتانسیل‌های این منطقه هستند و با استفاده از رونق بخش‌های مختلف اقتصادی، این روستا به سرعت در مسیر توسعه و پیشرفت قرار گرفته است.

از جمله اقداماتی که می‌توان در راستای توسعه اقتصادی این منطقه انجام داد، سرمایه‌گذاری در زمینه بهبود زیرساخت‌ها، ارتقاء فناوری در بخش کشاورزی، توسعه صادرات محصولات محلی به بازارهای بین‌المللی و ایجاد فرصت‌های شغلی متناسب با نیازهای جوانان جامعه می‌باشد.

این اقدامات، علاوه بر ایجاد رونق اقتصادی، به ارتقای سطح زندگی مردم و افزایش رفاه اجتماعی کمک می‌کنند. در نتیجه، با استفاده از منابع و ظرفیت‌های فراوان این منطقه، می‌توان رونق اقتصادی را تقویت و بهبود بخشید و زمینه‌های مختلف رشد و توسعه را فراهم کرد.

بیشتر بخوانید:

• باغ شوکت آباد بیرجند| گنجینه‌ای از تاریخ و هنر
• باغ بهلگرد بیرجند| تفرجگاهی تاریخی در دل خراسان جنوبی

آشنایی با طبیعت و آب‌وهوای روستای خراشاد

روستای خراشاد، واقع در رشته‌کوه‌های باقران، دارای آب‌وهوای معتدل و کوهستانی است که با سرسبزی و زیبایی منحصر به فرد خود، چهره‌ای ییلاقی و تفرجگاهی پیدا کرده است.

این روستا به‌سبب وجود کوه‌های سبز رنگ افیولیتی و طبیعت بکر، به عنوان طرقبه بیرجند شناخته می‌شود. در سال‌های اخیر، ساخت‌وساز ویلاهای تفریحی و اقامتگاهی در این منطقه رشد چشمگیری داشته است.

این ویلاها که توسط افراد و برخی از سازمان‌ها ساخته شده‌اند، نقش تفرجگاهی خراشاد را برجسته‌تر کرده‌اند. در کنار خانه‌های گلی و سنتی روستا، ویلاهای مدرنی ساخته شده‌اند که با اصول شهرسازی در میان باغ‌ها به زیبایی خودنمایی می‌کنند.

این ساخت‌وسازهای جدید نه تنها به دامنه ارتفاعات محدود نشده‌اند، بلکه به بلندی صخره‌ها نیز گسترش یافته‌اند.
خانه‌های روستایی در دل کوه و بر بلندی‌ها، پله‌پله تا پایین‌ترین نقاط هموار بنا شده‌اند. از بالا که به روستا نگاه می‌کنی، بام‌ها طبقه به طبقه بر روی دیوارها قرار گرفته‌اند. اگرچه بالا و پایین رفتن از کوچه‌ها و صخره‌های خراشاد ممکن است برای بازدیدکنندگان دشوار باشد، اما اهالی روستا به‌راحتی این مسیرها را طی می‌کنند. جوی آبی که از میان باغ‌ها عبور می‌کند، جلوه‌ای زیبا به روستا بخشیده و صدای آرامش‌بخش آن، محیطی دلنشین را ایجاد کرده است.

جاذبه‌های گردشگری و فرهنگی

روستای خراشاد نه تنها به‌خاطر طبیعت زیبا و آب‌وهوای دلپذیرش معروف است، بلکه دارای جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی فراوانی نیز می‌باشد. یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های این روستا، کارگاه‌های سنتی بافت حوله است که به روش‌های قدیمی و با دست بافته می‌شوند. این حوله‌ها که به نام حوله‌های خراشادی شناخته می‌شوند، نه تنها در ایران بلکه در کشورهای دیگر نیز طرفداران زیادی دارند.

همچنین، مراسم و آیین‌های سنتی مختلفی در خراشاد برگزار می‌شود که یکی از آن‌ها مراسم نوروزی است. در این مراسم، مردم روستا با پوشیدن لباس‌های محلی و اجرای رقص‌ها و آوازهای سنتی، به استقبال سال نو می‌روند. این مراسم علاوه بر حفظ فرهنگ و سنت‌های قدیمی، جذابیتی ویژه برای گردشگران دارد.

امکانات اقامتی و رفاهی

با توجه به رشد روزافزون گردشگری در خراشاد، امکانات اقامتی و رفاهی مناسبی نیز در این روستا فراهم شده است. ویلاهای تفریحی و اقامتگاه‌های بوم‌گردی با تمامی امکانات رفاهی، آماده پذیرایی از گردشگران هستند. همچنین، رستوران‌های محلی با سرو غذاهای سنتی و خوشمزه، تجربه‌ای بی‌نظیر از طعم‌های بومی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کنند.

مسیرهای دسترسی

روستای خراشاد از طریق جاده‌های آسفالت شده به راحتی قابل دسترسی است و گردشگران می‌توانند با وسایل نقلیه شخصی یا عمومی به این منطقه سفر کنند. همچنین، راه‌های پیاده‌روی و کوهنوردی در اطراف روستا برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و کوهنوردی فراهم شده است.

خراشاد با ترکیبی از طبیعت بکر، فرهنگ غنی و امکانات رفاهی مناسب، مقصدی ایده‌آل برای گردشگران و طبیعت‌دوستان است. این روستا نه تنها فرصتی برای استراحت و آرامش فراهم می‌کند، بلکه با ارائه تجربه‌های فرهنگی و سنتی، خاطراتی فراموش‌نشدنی را برای بازدیدکنندگان رقم می‌زند.

بهترین زمان سفر

بهترین زمان سفر به خراشاد، فصل بهار و اوایل پاییز است. در این فصول، هوا خنک و مطبوع و طبیعت در زیباترین حالت خود قرار دارد.

آدرس روستای خراشاد چیست؟

خراشاد، یک روستای زیبا واقع در منطقه‌ی ییلاقی کوهستانی بیرجند است. با فاصله‌ی تنها ۲۵ کیلومتری از مرکز شهر بیرجند، این روستا به عنوان یکی از مقصدهای دیدنی منطقه شناخته شده است. ادامه‌ی مسیر را بیایید با هم بپیماییم و به زیبایی‌های بی‌نظیر این منطقه نگاهی دوخته و لذت ببریم.

جمع‌بندی

روستای خراشاد با تاریخ غنی، مناظر طبیعی خیره‌کننده و هنرهای دستی منحصربه‌فرد، یکی از گنجینه‌های فرهنگی ایران محسوب می‌شود.

بازدید از این روستا نه تنها فرصتی برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ ایران بلکه تجربه‌ای لذت‌بخش از طبیعت بکر و مهمان‌نوازی مردم محلی است.

خراشاد با حفظ و ترویج هنرهای دستی همچون توبافی، نقش مهمی در معرفی فرهنگ ایرانی به جهان ایفا می‌کند و بازدیدکنندگان را به دنیای زیبای گذشته و هنرهای اصیل ایرانی می‌برد