مسجد جامع زنجان، تلفیقی شگفت انگیز از علم و هنر در عهد قاجار 

مسجد جامع زنجان، مسجدی با چهار ایوان و چهار نام مختلف است که امروزه یکی از ارزشمندترین بناهای تاریخی در شهر زیبای زنجان محسوب می‌شود. این مسجد با نام‌های مسجد سید، مسجد جمعه، مسجد دارا و مسجد سلطانی بر سر زبان‌ها افتاد. امروزه شاید نام مسجد سید، نامی آشناتر در بین باقی اسامی باشد. علت نام مسجد سلطانی این است که این مسجد در قرن ۱۳ هجری قمری (سال ۱۲۴۲ هجری قمری) توسط عبدالله میرزای قاجار (پسر فتحعلی شاه قاجار) و شاگرد آیت‌الله سیدمحمد مجتهد سردانی ساخته شد. در ادامه برای شناخت بیشتر این مسجد همراه ما در مجله گردشگری هم اقلیم باشید.

جایگاه مساجد در ایران

مساجد از دیرباز اهمیت ویژه‌ای برای مردم شهر داشتند. تمامی رویدادهای مهم ملی و مذهبی در بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین مسجدهای شهر رخ می‌داد. علاوه بر اجرای مراسمات مذهبی، نماز جماعت، اقامه نماز جمعه، سخنرانی بزرگان شهر، مراجعه مردم برای پرسیدن سوالات شرعی و مذهبی، مساجد مکان‌های بسیار مهمی در زمینه تحصیل و تربیت بوده اند. مسجد جامع زنجان نیز از این قاعده مستثنی نبود و در زمان فتحعلی شاه قاجار، محل علم آموزی دانش آموزان بود. خاندان حسینی زنجانی از ابتدای ساخت مسجد تا به امروز تولیت مسجد را برعهده گرفته اند. جالب است بدانید از ابتدای ساخت تا کنون این مسجد بافت خود را حفظ کرده است و دست خوش هیچگونه تغیراتی نشده است.

سالانه بسیاری از گردشگران شهر زنجان را  به عنوان یک اقامتگاه بی‌نظیر گردشگری انتخاب می‌کنند. قطعا بافت تاریخی و آب و هوای این شهر از مهم‌ترین دلایل استقبال گردشگران است. یکی از بناهای زیبایی که هر چشمی را به خود خیره می‌کند مسجد جامع زنجان است. در ادامه این مقاله با معرفی کامل این بنای زیبا در خدمت شما هستیم. اگر قصد سفر به استان زیبای زنجان را دارید یا به دنبال انتخاب شهری زیبا برای سفر هستید خواندن این مقاله برای شما مناسب است.

• حسینیه اعظم زنجان

مسجد جامع زنجان کجاست؟

مسجد جامع زنجان علاوه بر اینکه شکوه و جلال خیره کننده‌ای دارد، از لحاظ موقعیت مکانی در نقطه مهمی قرار گرفته است.  این مسجد در نزدیکی بازار قدیم زنجان، موزه باستان‌شناسی و مردان نمکی، بوستان سبزه میدان و هتل قصر قرار گرفته است. مسجد سید در محله سعدی جنوبی و خیابان بازار قیصریه در کنار ۹ مسجد دیگر بنا شده است. اما همچنان زیبایی و شکوه خودش را دارد.

آدرس دقیق مسجد جامع زنجان: استان زنجان، زنجان، محله سعدی جنوبی، خیابان امام خمینی، جنب بازار قیصریه

معماری هوشمندانه و چشم‌نواز مسجد جامع زنجان

معماری یک بنای مهم و مذهبی از بزرگترین دغدغه‌های معماران قاجار و دیگر معماران سلسله‌های اسلامی بوده است. ساخت خانه‌ها و مساجد با چهار ایوان، کاشی‌کاری و آینه‌کاری‌های چشم نواز، طراحی زیباترین حوض‌ها و آبنماها، مینا کاری و … از اقدامات مهم و خاص در آن زمان بوده است. مسجد جامع در زنجان نیز از این ویژگی‌های زیبا برخوردار است.

ایوان‌های مسجد در چهار ضلع شمالی، جنوبی، شرقی و غربی قرار دارند؛ همین امر سبب شده تا صحن زیبای مسجد به شکل چهار گوش باشد و فضایی باز برای برگزاری مراسمات مذهبی فراهم شود. ایوان‌های قرینه با اندازه‌های ۴۸*۳۶ متر تجلی بخش این صحن هستند. مانند تمامی مساجد با شکوه و زیبای تاریخی، این مسجد نیز با داشتن یک حوض مستطیل شکل و باغچه‌هایی پر از گل، حال و هوای زیبایی را به صحن بخشیده است.

هماطور که گفتیم این مسجد محل علم آموزی و تربیت دینی دانش آموزان بوده است. حجره‌هایی برای تدریس به زیبایی در ایوان‌ها طراحی شده اند. در ضلع شمالی ۶ حجره و در ایوان‌های شرقی و غربی مجموعا ۱۶ حجره قرار گرفته است. امروزه نیست در قسمتی از مسجد کتابخانه‌ای عمومی با نام کتابخانه حسینی( برگرفته از فامیل خاندان حسینی) جهت استفاده قرار دارد که فضای بسیار دلنشینی برای مطالعه فراهم شده است. یکی از ویژگی‌های شاخص معماری قاجاری، بهره‌مندی از کاشی‌های هفت رنگ در طراحی بنا است. این کاشی‌ها غالبا رنگ مشکی و زرد دارند که با تلفیق نقوش اسلیمی جلوه‌ای بسیار شگفت انگیز از هنر و مذهب است.

دیوار چینی معقلی یکی از خصیصه‌های معماری در عصر قاجار بوده است؛ تلفیقی از کاشی و سرامیک در دیوار چینی را شیوه معقلی می‌گویند. در مسجد سید زنجان در ضلع شمالی و جنوبی از این شیوه با ترکیب گچ‌بری در مقرنس‌ها بهره‌گرفته شده و زیبایی ایوان‌ها را چندین برابر کرده است. گنبد، یکی از اجزای مهم هر مسجدی است که از فاصله دور زیبایی بنا را به رخ می‌کشد. در مسجد جامع زنجان گنبدی دو پوسته با نمای فیروزه‌ای با ارتفاع ۲۰ متری بر شبستان اصلی مسجد قرار گرفته است. این گنبد با آیه‌هایی از سوره مبارکه الدهر به زیبایی مزین شده است.

حال و هوای این روزهای مسجد جامع زنجان

امروزه این مسجد زیبا و منحصر به فرد در استان زنجان از جمله آثار تاریخی است که مردم با اجرای مراسمات مذهبی نظیر، نماز جماعت، نماز جمعه، روزه‌خوانی‌، اجرای مراسمات سینه‌زنی معروف زنجان در ماه محرم به این مسجد زیبا و عرفانی، روح بخشیده اند. علاوه بر آن مسجد سید امروزه با بهره‌مندی از کتابخانه‌ای عمومی، به مکانی فرهنگی و مذهبی تبدیل شده است.

مسافران و گردشگران امروزه از این گوهر زیبای قاجاری در زنجان دیدن می‌کنند و بافت سنتی شهر زنجان این امکان را می‌دهد که از مسجد جامع به دیگر مکان‌های دیدنی شهر راه یابند.

حالا که به بازدید از مساجد علاقه دارید، چند مطلب در این باره را به شما معرفی می‌کنیم.

• مسجد تاریخی ملک کرمان ، یادگار دوران سلجوقیان
• مسجد آقا بزرگ شاهکار هنر معماری در کاشان

کلام پایانی

استان زیبای زنجان بی‌شک یکی از خوش آب و هوا ترین استان‌های کشور عزیزمان ایران است. علاوه بر آب و هوا و جاذبه‌های گردشگری، مردم بسیار مهمان‌نوازی دارد که زیبایی و دلنشینی این شهر را چند برابر می‌کند. پتانسیل‌های گردشگری در این شهر بسیار زیاد است اما میزان به این پتانسیال‌ها به اندازه کافی نیست و نیاز به تلاش بیشتر شهروندان و مسئولین در بخش گردشگری استان است.

شما نیز اگر به عنوان یک گردشگر به این شهر زیبا سفر می‌کنید قطعا از جاذبه‌های گردشگری و بناهای تاریخی آن لذت خواهید برد و یکی از انتخاب‌های شما برای بازدید مسجد جامع زنجان خواهد بود. در این مقاله از هم اقلیم ما سعی کردیم به طور اجمالی و مختصر شگفتی‌های این بنا را شرح دهیم، اما آنچه قابل مشاهده است در این مقال نمی‌گنجد. امیدواریم از خواندن این مطالب لذت کافی را برده باشید و این بنای تاریخی را برای بازدید انتخاب کنید.