یکی از مکان‌های دیدنی زنجان و یکی از جاذبه‌های گردشگری مذهبی ایران، حسینیه اعظم زنجان است که در قسمت جنوبی زنجان واقع شده است. با ما در هم اقلیم همراه شوید تا شما را بیشتر با این مکان مذهبی آشنا کنیم.
حسینیه اعظم زنجان
قدمت این مکان به حدود پنج قرن می‌رسد. این حسینیه از جمله مکان‌های وقفی به شمار می‌رود که توسط دو نفر به نام‌های حاج میرزا محمدنقی و حاج میرزا بابایی حدود ۱۰۰ سال پیش وقف شده است. این مسجد به عنوان دومین قربانگاه جهان اسلام بعد از منا و همچنین پایتخت شور و شعور حسینی در ایران شناخته می‌شود. برای آشنایی با حسینیه اعظم زنجان با ما همراه باشید.
تاریخچه حسینیه اعظم زنجان
هر سال روز هشتم محرم دسته عزارداری به مناسبت بزرگداشت مقام امام حسین و در شب تاسوعا از محل مسجد در خیابان فردوسی تا امامزاده سید ابراهیم حرکت می‌کند و در طول مسیر حرکت دسته نذورات مردم استان و حتی استان‌های مجاور به این دسته اهدا می‌شود. احشام نذر شده به صورت زنده یا ذبح شده که هر ساله به حدود چند هزار راس گاو و گوسفند می‌رسد به مسجد اهدا می‌شود.
دسته عزاداری با حضور جمعیت بسیار زیادی به راه می‌افتد و مراسم عزاداری و سینه‌زنی بسیار باشکوهی در این روز که به یوم‌العباس یا یوم‌الابالفضل در زنجان مشهور است، اجرا می‌شود. این مراسم در ۱۵ دی ۱۳۸۷ به عنوان دهمین میراث معنوی ایران به ثبت رسید. بنا به اسناد موجود در حسینه اعظم زنجان در یک سال بیش از ۱۳۰۰۰ راس قربانی تقدیم حسینیه شد و بالغ بر یک میلیارد و هشتصد میلیون تومان نذورات نقدی تقدیم حسینیه شد.
اسناد تاریخی درباره حسینیه اعظم زنجان
اولین حسینیه ساخته شده در زنجان مربوط به دوره صفویه است. قدیمی‌ترین منبعی که نام حسینیه زنجان در آن آورده شده است تاریخ دارالعرفان خمسه تالیف رستم الحکما بوده است. با توجه به اطلاعات موجود در این کتاب مشخص شده است که حسینیه اعظم زنجان در دوره نادر شاه افشار و حتی سال‌های قبل وجود داشته است. در صفحه ۳۷ این کتاب نام محله حسینیه آورده شده است. در آن زمان هم محله و هم تکیه، حسینیه نامیده می‌شد. از نظر جغرافیایی مکان قرارگیری تکیه در آن سال‌ها با حسینیه در یک مکان است. در صفحه ۴۱ برای بار دوم به حسینیه اشاره شده است که با نقل ماجرای اسارت حاکم زنجان به دست سپاهیان کریم‌خان زند همراه است. در صفحه ۴۴ نیز دوباره نام کلمه حسینیه آورده شده است و به بازگشت حاکم زنجان به حسینیه اشاره دارد.
در کتاب تاریخ دارالعرفان خمسه نیز به حسینیه اعظم زنجان به عنوان یکی از سه محله معروف زنجان در دوره قاجاریه اشاره شده است. در دوره قاجاریه حسینیه به همت فردی به نام عبدالله خان اوصالی تعمیر و بازسازی شد. این محله و مسجد از قبل از دوران زندیه و اوایل دوران قاجاریه از محله‌های معروف محسوب می‌شده است.
علم فلزی حسینیه اعظم زنجان
دومین سند تاریخی که بر مبنای اشیای تاریخی است علم فلزی موجود در حسینیه است که تاریخ ساخت ۱۲۲۱ قمری روی علم حک شده است.
سنگ نوشته سومین سند تاریخی حسینیه اعظم زنجان
سومین سند تاریخی درباره حسینیه اعظم زنجان سنگ نوشته‌ای است که در زیر اشعار نوشته شده روی آن تاریخ ۱۲۶۱ قمری حک شده است. این تاریخ به تعمیر برخی دیوارها و فضای عمومی حسینیه اشاره دارد که مشخص شده است که در این سال کار ساخت مسجد به پایان رسیده است. این سنگ نوشته در ورودی حسینیه روی دیوار نصب شده است.
اولین وقف‌نامه حسینیه اعظم زنجان
چهارمین سند مکتوب وقف‌نامه‌ای است که در آن نام دو فرد تاجر خیر به نام‌های حاج میرزا محمد تقی و حاج میرزا بابایی آورده شده است و ممهور به مهر دو تن از افراد نام آشنای آن زمان یعنی حاج میرزا لطف الله شیخ الاسلام و آخوند ملا کاظم است. در این وقف نامه قید شده است که با اطلاع اینجانب آخوند ملاعلی اصغر روضه خوان در راه جناب ابی عبدالله الحسین (ع) در تکیه حسینیه خرج و احسان نمایند. از اول ماه محرم تا دوازدهم محرم هر قسم مصلحت بداند صاحب اختیار است.
حالا که به استان زنجان سفر کرده‌اید از شهرهای دیگر این استان بازدید کنید.
- جاذبه های دیدنی سلطانیه ، زنجان | Soltanieh
- مکان های دیدنی شهر سهرورد ، زنجان | Sohrevard
- آشنایی با دیدنی های هیدج ، زنجان | Hidaj
دومین وقف‌نامه حسینیه اعظم زنجان
پنجمین سند مکتوب در این باره مربوط به وقف‌نامه شخصی به نام حاج محمد هاشم شریف العلماء در تاریخ شوال ۱۳۲۲ قمری است که درباره سند شش دانگ یک شعیر و دو ثلث شعیر قریه دهجلال از قراء سجاسرود است که وقف مساجد و مدارس خمسه زنجان شده است و در بین آن‌ها به نام حسینیه زنجان نیز اشاره شده است. با توجه به توضیحاتی که واقف در وقف‌نامه آورده است در آن زمان حسینیه به عنوان مسجد و مدرسه کاربرد داشته است زیرا در وقف‌نامه آورده شده است که متولی در وهله اول به تعمیرات مدارس و مساجد خمسه زنجان و تامین آب آن‌ها بپردازد و نه عشر دیگر را حضرات طلاب محصلین ساکن در حجرات هر مدرسه بپردازد آن‌هم از قرار هر حجره ۳ نفر طلبه.
اسناد شفاهی حسینیه اعظم زنجان
علاوه بر اسناد مکتوب، اسناد شفاهی نیز با استفاده از گفته‌های شفاهی معمرین و هیئت امنای مسجد که بر اساس دیده‌ها و شنیده‌های خود از گذشتگان درباره تاریخ حسینیه عنوان می‌کنند برای این سازه تاریخی موجود است. در دوره پهلوی مشکلاتی برای برگزاری مراسم عزاداری به وجود آمد که بعد از تبعید رضا خان فعالیت‌های حسینیه به حالت عادی برگشت.
انواع مراسم اجرا شده در حسینیه
هر ساله در حسینیه زنجان مراسم عزاداری در محرم انجام می‌شود. همچنین برگزاری مراسم زیارت عاشورا در شب‌های جمعه و جشن‌های شعبانیه نیز از سایر فعالیت‌های اجرا شده در حسینیه است. مهمترین و اصلی ترین فعالیت حسینیه در شب تاسوعا و به یاد حضرت ابوالفضل العباس(ع) برگزار می‌شود. دسته عزاداری حسینیه اعظم زنجان به عنوان بزرگترین تجمع عزاداران حضرت سید الشهداء در ایران است.
حسینیه اعظم زنجان معروف به دومین قربانگاه جهان اسلام
اولین بار در سال ۱۳۲۸ چهار راس گوسفند در مسیر دسته حسینیه ذبح شد. در سال ۱۳۴۱ شمسی این تعداد به ۷ راس رسید و هر ساله به تعداد این قربانی‌ها که توسط مردم به دسته اهدا می‌شد افزوده می‌شد تا حدی که در سال ۱۳۸۹ شمسی تعداد قربانی‌ها به ۱۲۰۰۰ راس رسید. این حسینیه از نظر تعداد قربانی بعد از مکه معظمه رتبه دوم را دارد.
وضعیت امروزی حسینیه اعظم زنجان
این حسینیه بیش از ۱۲۰۰۰ متر مربع وسعت دارد و دارای بخش‌های مختلفی است. امکانات متفاوتی در این حسینیه وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به کتابخانه، شبستان‌های مختلف، دارالشفاء، صندوق قرض الحسنه و … اشاره کرد.
کلام آخر
حسینیه اعظم زنجان مهمترین نماد عزاداری امام حسین(ع) در ایران است که بیش از ۵۰۰ هزار عزادار در دسته‌های حسینیه به سینه‌زنی می‌پردازند. این حسینیه که در جنوب زنجان قرار گرفته است در محرم میزبان عزاداران زیادی از زنجان و شهرهای مجاور است و هر ساله نذورات زیادی به صورت وجه نقد یا قربانی توسط مردم به حسینیه اهدا می‌شود.
اسناد مکتوب و شفاهی زیادی درباره این حسینیه وجود دارد که تاریخچه آن را بیان می‌کند. این حسینیه در واقع توسط دو تاجر خیر وقف شده است و بیش از پنج قرن قدمت دارد. این حسینیه با مساحت بیش از ۱۲۰۰۰ مترمربع به عنوان یکی از بزرگترین و مهمترین مراکز عزاداری در محرم شناخته می‌شود و هر ساله در هشتم محرم که در تقویم زنجانی‌ها به یوم‌العباس معروف است مملو از عاشقان امام حسین می‌شود.