مسجد آقا بزرگ
مسجد آقا بزرگ در دل شهر کاشان قرار دارد و با بافتی سنتی و گنبد آجری دیده میشود که یکی از زیباترین و با شکوه ترین مساجد دوره قاجار است. این بنا یکی از مساجد تاریخی و بدون شک در زمره بهترین آثار معماری ایران است. در این مطلب از مجله گردشگری هم اقلیم قصد داریم شما را با مسجد یا مدرسه آقا بزرگ بیشتر آشنا کنیم. در ادامه همراه ما باشید.
مدرسه و مسجد آقا بزرگ ، مسجد و مدرسه ای بزرگ در کاشان، منسوب به ملا مهدی نراقی ملقب به آقا بزرگ که به هزینه مردی نیکوکار به نام حاج محمدتقی خانبان و پسرش در نیمه قرن ۱۳ق، مقارن با دوران پادشاهی محمد شاه قاجار (متوفی ۱۲۶۴ق) ساخته شده است.
ساختمان این بنا در روزگار پادشاهی محمد شاه قاجار آغاز گردید و در سال‌های نخستین سلطنت ناصرالدینشاه (۱۲۶۴-۱۳۱۳ق)، به پایان رسید.
به نظر میرسد که این مجموعه، بر روی آثار به جای مانده پس از زلزله ۱۱۹۲ق یا دورههای گذشته ساخته شده باشد، به خصوص شبستان ۴۰ ستون شمالی مسجد که احتمالاً پیش از احداث گنبدخانه بر روی بقایای خانقاه، مسجد، مقبره و مدرسه خواجه تاج الدین (متعلق به اواسط سده ۹ق) ساخته شده است.
تلفیق این شبستان با مسجد و مدرسه ای که بعداً در کنار آن ایجاد گردید، یکی از نمونه های ایجاد هماهنگی و اتصال دو بنا در کنار هم است.
معماری مسجد
پس از ورود به محوطه مدرسه آقا بزرگ ، دو صحن فوقانی و تحتانی و حجره های محل سکونت طلاب و گنبد آجری با شکوه و گلدسته های دو طرف آن خود نمایی می کند. پس ازهشتی با عبور از دو دالان مسقف عریض، به صحن مدرسه دست می یابیم که در میان این دو راهرو، دو شبستان وسیع زمستانی و تابستانی در دو طبقه قرار دارد.
در قسمت سر درب، چهار بالاخانه ساخته شده است که در طرفین سر درب دو بادگیر مشاهده می شود که این بادگیرها با هدایت هوای مطبوع به شبستان تحتانی (تابستانی) و به زیرزمینی که شبستان ها قرار دارد، تابستان گرم کویر را بر ساکنان این بنا قابل تحمل و دلپذیر می سازد.
علاوه بر این دو حیاط خلوت، آب انبار بزرگ، شبستان دیگری در پشت گنبد، ساختمان مسجدی که در جنب گنبد واقع است و محراب کاشی کاری واقع در شبستان جنب گنبد که در حقیقت مجموعه ای است از هنرهای کاشی کاری، گچ بری، کتیبه نویسی، مقرنس کاری ونقاشی، از جمله متعلقات این بنای عظیم است.مسجد آقا بزرگ از نظر پلان جزو مساجدی است که دارای سه شبستان می باشد و نکته مهم و قابل توجه در این محل تلفیق مسجد و مدرسه است.
روی درب ورودی مسجد آقا بزرگ تعدادی میخ در آن به کار رفته شده که تعداد آنها در دولنگه درب دقیقا 6666 عدد به تعداد آیات قرآن کریم می باشد. استفاده از این میخ ها دو علت دارد :
1- در قدیم هنگام هجوم اقوام مهاجم، مردم داخل مسجد پناه می گرفته اند، استفاده از این میخ ها داخل در باعث می شود تا در استحکام فوق العاده ای یافته و شخص مهاجم از بیرون به هیچ وجه نتواند با تبر در را خُرد کند.
2- علتی که باعث شده بعد از 180 سال در هنوز اینقدر سالم بماند این است که میخ بعد از مدتی داخل چوب زنگ می زند و حالت تُردی به چوی می دهد که موریانه از آن خوشش نمی آید و به آن کاری ندارد.
تمامی مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان از جمله گنبد که جزو بزرگترین گنبدهای آجری است با آجر ساخته شده و تزئیناتی مانند؛ کاشی کاری، آجرکاری، کتیبه های نفیس گچی و کاشی، مقرنس کاری، خطاطی ثلث و نستعلیق و نقاشی و.. در آن بکار رفته است.