پل سفید اهواز یا پل کمانی جزو یکی از پل‌های تاریخی و مشهوری است که در این شهر گرمسیری قرار گرفته است. پل سفید با یدک کشیدن لقب نخستین پل معلق ایران و چهارمین پل معلق فولادی در جهان دارای چشم‌اندازی جذاب در کلانشهر اهواز است. این نماد تاریخی در اهواز، هر ساله گردشگران بسیاری را برای بازدید به سمت خود جذب می‌کند. در این مقاله از مجله گردشگری هم اقلیم قصد داریم که شما را با پل سفید و داستان ساخت این سازه بیشتر آشنا کنیم. البته در صورت سفر به شهر دیدنی اهواز و بازدید از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متعدد این شهر به طور قطع از روی این پل عبور خواهید کرد.
معرفی پل سفید اهواز
اهواز به عنوان هشتمین کلانشهر ایران جاذبه‌های تاریخی و دیدنی بسیاری را در دل خود جای داده است. به واسطه قرار گرفتن رود کارون بزرگترین و طولانی‌ترین رود پر آب ایران در این شهر، 10 پل روی این رود قرار گرفته است که تنها پل سفید اهواز قابلیت عبور و مرور خودرو را دارد.
کارون به عنوان پرآب‌ترین رودخانه کشور تنها رود قابل کشتیرانی در ایران است که از ارتفاعات کوه‌های بختیاری جاری شده و آب آشامیدنی مورد نیاز مردم اهواز را تامین می‌کند. این رود دارای دو بخش شرقی و غربی است که بخش‌هایی از آن با استفاده از پل سفید و سایر پل‌ها به هم متصل شدند. این پل هلالی شکل از گذشته تاکنون به عنوان یکی از سازه‌های دیدنی و قطب توریستی جنوب ایران شناخته شده است. این پل با شماره ثبت ۲۴۹۳ در آبان ماه سال 1378 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاریخچه پل سفید اهواز
تاریخچه ساخت پروژه پل سفید اهواز به اوایل سلطنت رضاشاه پهلوی باز می‌گردد و عملیات ساخت آن از سال ۱۳۱۲ آغاز شده است. در آن زمان تنها پل سیاه روی رود کارون ساخته شده بود و به عنوان تنها پل فلزی، راه آهن سراسری را به بندر امام خمینی یا بندر شاپور متصل می‌کرد. اما در ۱۷ خرداد ۱۳۱۲ قرارداد ساخت پل سفید بین میرزا علی خان منصور وزیر طرق و شوارع در ایران و اسکار لیندال نماینده یکی از شرکت‌های سوئدی با نام سونسکا انتر پرناداکتی پولاکت منعقد شد و پروژه ساخت این پل معلق را بر عهده گرفت.
آن زمان هزینه ساخت و احداث پل سفید پنج میلیون و ۷۸۰ هزار ریال برآورده شده بود. اعتبار مورد نیاز ساخت این پل توسط بانک ملی ایران تامین و پرداخت شده و همچنین مصالح و لوازم سازه پل نیز از طریق یک شرکت سوئدی با تایید سفارت ایران در استکلهم پایتخت سوئد تامین شد.
به صورت رسمی عملیات اجرایی ساخت این پل روی رود کارون از مهر ماه 1313 توسط یک زوج آلمانی که از مهندسان عمران معروف آن زمان بودند، آغاز شده است. در نهایت ساخت پایه‌های این پل معلق در تیر ماه سال 1314 به پایان رسیده است.
شرایط افتتاح پل سفید اهواز
در حالی که شرایط برای نصب بخش هلالی و قوس‌های پل مهیا بود، انگلیسی‌ها به عنوان تامین کننده جرثقیل و لوازم مورد نیاز این مرحله از کار، این تجهیزات را پس گرفتند. این مهندس آلمانی سازنده پل به دلیل نیمه تمام ماندن پروژه بسیار ناراحت شده بود و بر این اساس از دنیا می‌رود. اما همسر او عملیات ساخت پل را با تجهیزات ابتدایی که در اختیار داشت را ادامه داد و هلال مورد نیاز را بر اسکلت پل سفید نصب کرد. در نهایت بعد از تست‌های متعدد در 15 آبان 1315 با ضمانت 24 ماهه و عمر مفید 50 ساله افتتاح و تحویل راه آهن جنوب کشور داده شد.
از مهمترین شروطی که آن زمان برای تردد روی پل سفید اهواز تعیین شد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هنگام عبور، تنها یک ماشین حق حرکت از روی پل را دارد.
- چند درشکه نباید پشت سرهم روی پل حرکت کنند.
- سرعت خودروها برای عبور از روی پل حداکثر پنج کیلومتر در ساعت باشد.
از آنجا که عمر مفید پل سفید ۵۰ سال تخمین زده شده بود، در سال ۱۳۸۹ عملیات مرمت و بازسازی این پل معلق اعم از جوشکاری اتصالات و قطعه‌های فرسوده، عملیات بتن ریزی، کف سازی، سند بلاست، رنگ آمیزی پل و غیره توسط شهرداری اهواز انجام گرفت.
موقعیت جغرافیایی پل سفید اهواز
کلانشهر اهواز دارای دو بخش شرقی و غربی است که بخش غربی آن اغلب مسکونی است اما بافت قدیمی شهر، ادارات و کارخانجات حوزه نفت و فولاد در بخش شرقی آن واقع شده‌اند. بر این اساس این بخش از شهر اهواز از طریق پل سفید به هم متصل شدند و مردم برای دسترسی به این اماکن باید از روی این پل با منظره زیبا عبور کنند.
بنابراین مردم با قرار گرفتن در مسیر خیابان طالقانی و میدان شهدا در قسمت شرقی اهواز و با عبور از روی پل سفید به مکان‌هایی همچون امانیه، فلکه فرمانداری و بیمارستان رازی در غرب رودخانه کارون دسترسی پیدا خواهند کرد. بنابراین پل سفید اهواز در حد فاصل میدان شهدا و خیابان فلسطین این شهر واقع شده است.
مهمترین ویژگی سازه و معماری پل سفید اهواز
پل سفید اهواز یک پل با سازه تمام فلزی است که روی پایه بتنی سوار شده است. طول این پل زیبا حدود نیم کیلومتر و عرض آن ۸٫۹ متر برآورده می‌شود که ارتفاع آن از سطح آب رود کارون 13 متر است. روی پی بتنی پل سفید، دو سازه هلالی شکل بتنی با ابعاد ۱۲ و ۲۰ متر قرار دارد که دارای دو مسیر پیاده‌رو است. جاده اصلی موجود در روی این پل معلق در گذشته دو طرفه بوده اما در حال حاضر تنها امکان تردد خودروها در یک مسیر وجود دارد.
نمای این پل در دل تاریکی شب با چراغ‌های روشن زیبایی خاصی را به شهر اهواز می‌دهد و دل هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند.
دلیل اهمیت پل سفید برای کلانشهر اهواز
این پل معلق به عنوان یکی از نمادهای قدیمی در شهر اهواز از آن جهت اهمیت دارد که امکان تردد و عبور و مرور دو بخش شرقی و غربی این کلانشهر را از روی رود کارون تسهیل کرده است.
در گذشته این پل محل عبور و مرور درشکه، کالسکه، انسان و احشام و وسایل نقلیه سبک بوده است اما امروزه عابران پیاده و وسایل نقلیه بسیاری بر روی آن تردد می‌کنند. همچنین علاوه بر این امروزه به عنوان یکی از جاذبه‌های دیدنی و تاریخی این شهر گردشگران بسیاری را به سمت خود فرا می‌خواند.
مکان‌های دیدنی نزدیک پل سفید اهواز
گردشگرانی که به شهر تاریخی و دیدنی استان خوزستان سفر می‌کنند، هنگام بازدید از پل سفید اهواز می‌توانند از سایر جاذبه‌ها و مکان‌های دیدنی این شهر نیز دیدن کنند. در زیر تعدادی از این مکان‌های دیدنی که فاصله کمتری با پل سفید دارند را به شما معرفی خواهیم کردیم تا از نظر بعد مسافتی بتوانید برنامه زمانبندی مناسبی برای سفر خود مشخص کنید.
کاروانسرای معین التجار در فاصله ۶۵۰ متری از پل سفید
سرای معین التجار که با نام کاروانسرای معین التجار نیز شناخته می‌شود در فاصله 650 کیلومتری پل سفید شهر اهواز واقع شده است. این بنای تاریخی و ارزشمند متعلق به حاج محمد تقی معین‌التجار یکی از بازرگان سرشناس بوشهری است که در دوره ناصرالدین شاه قاجار و در بافت قدیم اهواز و در ساحل رودخانه کارون احداث شده است. کاروانسرای معین التجار به دلیل نزدیکی به رود کارون و ارتباط با دریا باعث رونق کسب و کار تجار اهواز بوده و تجارت در آن رواج یافته است. این کاروانسرا در سال ۱۳۷۴ دچار آتش‌سوزی و حریق شده و بخش قابل توجهی از این بنا دچار آسیب جدی شد. با این وجود این اثر تاریخی در ۲۰ آبان ۱۳۷۷، با شماره ثبت ۲۱۵۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
خانه ماپار در فاصله 2.2 کیلومتری از پل سفید اهواز
این خانه قدیمی از دوره پهلوی اول به یادگار مانده است و در اصل محل زندگی عبدالمجید ماپار، از تجار معروف خوزستانی بوده است. خانه ماپار با فاصله 2.2 کیلومتری از رودخانه کارون و پل سفید اهواز در خیابان خوانساری واقع شده است. خانه ماپار در پنجم آذر ماه ۱۳۸۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این خانه 550 متر مربع مساحت دارد و دارای دو طبقه ساختمان و یک زیرزمین است. نمای آجری و دیوارهای سنگی و سقف چوبی، دو حیاط با آبنما و حوض زیبا و گلدان‌های سفالی کنار آن دل هر بیننده‌ای را جذب خود می‌کند. در حال حاضر این خانه محل برگزاری نمایشگاه‌هایی اعم از نمایشگاه صنایع دستی و نمایشگاه عکس و همچنین اجرای نمایش و دیگر فعالیت‌های فرهنگی است.
کلیسای مسروپ مقدس در فاصله ۱ کیلومتری از پل سفید
کلیسای مسروپ مقدس که با نام کلیسای سورت مسروپ و کلیسای سورپ مسروپ نیز در بین اهالی محلی ساکن شهر اهواز شناخته می‌شود، یادگاری از دوره پهلوی است. این کلیسا در نزدیکی پل سفید، بازار عبدالحمید و سرای دادرس قرار دارد و جزو یکی از مکان‌های دیدنی اهواز به شمار می‌رود. بنای این کلیسا در سال ۱۳۴۷ توسط تیرداد داویدیان، از کارمندان شرکت نفت اهواز ساخته شده است. امروزه نیز تعداد کمی از مسیحیان و ارامنه اهواز برای برگزاری آیین سنتی خود و عبادت در این مکان دنج و خلوت حضور پیدا می‌کنند.
سقاخانه اهواز در فاصله 1.4 کیلومتری از پل سفید اهواز
سقاخانه ابوالفضل العباس معروف به سقاخانه اهواز یکی دیگر از بناهای تاریخی است که در نزدیکی پل سفید اهواز و با فاصله 1.4 کیلومتری از آن واقع شده است. این سقاخانه قدیمی و وقفی در سال ۱۳۲۱ ساخته شده و در ۲۵ آبان ۱۳۸۴ با شماره ۱۳۷۲۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این سقاخانه دارای کاشی کاری‌هایی به سبک دوره قاجاریه است و با اشعار محتشم کاشانی در وصف واقعه کربلا مزین شده است. بنای این سقاخانه شش ضلعی است و در بالای آن یک گنبد کوچک قرار گرفته است.
پارک جزیره یا فاصله یک کیلومتری از پل سفید
پارک جزیره اهواز یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری اهواز است که در حاشیه رود کارون واقع شده و به راحتی می‌توانید از آنجا نظاره‌گر سازه زیبای پل سفید باشید. گردشگران و مردم اهواز از فضای سرسبز این پارک وسیع برای استراحت و گذراندن اوقات فراغت روزانه خود استفاده می‌کنند. در محیط پارک جزیره امکان ورزش، پیاده‌روی، دوچرخه سواری و بازی کودکان وجود دارد.
پارک جزیره اهواز در شب‌ها هوای بسیار مطبوع و دلنشینی دارد و یک نسیم ملایم و آرامی از رود کارون در آن غوطه‌ور می‌شود.
دسترسی به پل سفید اهواز
- آدرس: استان خوزستان، اهواز، حدفاصل میدان شهدا و خیابان فلسطین
جمع‌بندی
همانطور که می‌دانید در شهر اهواز جاذبه‌ها و مکان‌های دیدنی و گردشگری بسیار زیادی وجود دارد. یکی از زیباترین و معروف‌ترین این مکان‌های دیدنی، پل سفید اهواز است که روی رود کاروان با سازه سفید رنگ واقع شده است. این پل به عنوان یکی از بزرگترین پل‌های معلق و قدیمی در جهان و منطقه خاورمیانه شناخته می‌شود. از این رو در این مقاله سعی کردیم که شما را با مشخصات و ویژگی‌های این پل معلق بیشتر آشنا کنیم. اگر قصد سفر به اهواز را دارید حتما بازدید از این جاذبه مدرن و تاریخی را از دست ندهید. همچنین در صورت تمایل می‌توانید تجربه سفر خود به استان خوزستان و بازدید از جاذبه‌های دیدنی آن را با ما به اشتراک بگذارید.