تقریباً از سال ۹۷ در پی افزایش قیمت دلار و در پی آن افزایش قیمت خودرو بی‌ثباتی در بازار خودرو آغاز شد. این بازار تا به الان روز به روز ملتهب تر می‌شود. راه‌کارهای مختلف نهادها وسازمان‌های نظارتی هم تاکنون فقط به سود دلال‌ها و واسطه‌ها و زیان مصرف‌کننده و هم‌چنین تولیدکننده تمام شده است. چندی پیش بعد از ماه‌ها سکوت بالاخره شورای رقابت از ایده جدیدی برای بازگشت تعادل به بازار خودرو سخن به میان آورد که در همان زمان ارائه با انتقادات شدید مواجه شد. در این مصوبه راه‌کار جدیدی برای تعدیل قیمت خودرو از سوی شورای رقابت ارائه شده است مبنی بر این که تولیدکننده به‌شرط افزایش چشم‌گیر میزان تولید می‌تواند حدوداً سی درصد به قیمت هجده خودروی اعلام‌شده در لیست شورای رقابت اضافه کند. موافقان و منتقدان این طرح نظرات مختلفی دارند که در این مقاله به‌اختصار به بعضی از مزایا و معایب پیش‌بینی‌شده این طرح اشاره می‌کنیم.
نظر موافقان
– موافقان و حامیان اجرای طرح 18 خودرو لوکس بر این باورند که افزایش قیمت این خودروها از سوی تولیدکننده باعث نزدیک شدن قیمت خودرو در کارخانه به قیمت خودرو در بازار آزاد می‌شود.
– تولیدکننده می‌تواند تا حدودی خسارت‌های اخیر و زیان‌های مالی را جبران کند.
– انگیزه تولیدکننده برای تولید بیشتر افزایش می‌یابد که این مسئله باعث رونق اقتصادی و کارآفرینی بیشتر برای قشر جوان جامعه می‌شود.
– نقش دلال‌ها و واسطه‌ها از بازار خودرو حذف می‌شود.
– فشار وارد بر مصرف‌کننده خودروهای معمولی کاهش می‌یابد.
نظر منتقدان
افزایش قیمت خودرو از سوی تولیدکننده باعث افزایش قیمت خودرو در بازار آزاد و صحه گذاشتن بر سیر صعودی و شتاب‌زده بازار خودرو توسط مسئولین و نهادهای ذی‌ربط می‌شود. هم‌چنین پذیرش افزایش قیمت 18 خودرو لوکس و گران‌قیمت بدون اضافه شدن آپشن‌های جدید و افزایش سطح کیفی توسط مصرف‌کنندگان آن‌ها بعید به نظر می‌رسد. چون شرط سوددهی تولیدکننده و افزایش میزان تولید فروش موفق این محصولات است. اگر مصرف‌کننده از این افزایش قیمت‌ها ناراضی باشد حتی باوجود افزایش عرضه تقاضا کاهش می‌یابد.
افزایش قیمت خودرو به کام تولیدکننده و به زیان مصرف‌کننده
در سال‌های اخیر به دلایل مختلف قیمت خودرو از سوی تولیدکننده افزایش یافت. نابسامانی‌های اقتصادی و نوسان قیمت دلار و نقش پررنگ دلال‌ها باعث شد که نه‌تنها قیمت خودرو در کارخانه افزایش یابد؛ بلکه قیمت خودرو در بازار آزاد سر به فلک بکشد. دراین‌بین پیشنهاد جدید شورای رقابت یعنی همان افزایش قیمت خودروهای گران‌قیمت و لوکس در مقابل ثابت ماندن و کاهش قیمت خودروهای معمولی و پرطرف‌دار باعث به راه افتادن موجی از نارضایتی‌ها در بین مردم به‌خصوص متقاضیان این 18 خودروی لوکس و گران‌قیمت شده است. بدیهی است که مشتری توقع داشته باشد به ازای گران شدن خودرو کیفیت آن افزایش یابد.
متأسفانه دیگر تولیدکنندگان بزرگ در صنعت خودرو اخیراً به خاطر قیمت‌گذاری‌های اشتباه از سوی شورای رقابت و تحریم‌های اقتصادی و هم‌چنین کمبود قطعات خودرو حجم بزرگی از خسارت‌ها و بدهی‌های مالی را متحمل شده‌اند. تنها امید تولیدکننده در حال حاضر افزایش قیمت خودروها برای جبران این خسارت‌های وارده است و ارتقا سطح کیفی و افزودن آپشن‌های اضافه برای جلب رضایت مشتری در پی این افزایش قیمت برای تولیدکننده ممکن نیست. نظر شورای رقابت این است که با افزایش تولید هم خسارت‌های وارد شده بر خودروسازان جبران می‌شود، هم قیمت خودرو در بازار آزاد به تعادل و ثبات می‌رسد. اما سؤال این است که چرا دراین‌بین سهم پرداختی برای جبران این اوضاع و خسارت‌ها از سوی مصرف‌کننده بیشتر از همه است؟
موضوع دیگری که باید به آن توجه کنیم این است که در این روزهای پر از التهاب فرصت خوبی برای دلال‌ها فراهم شده تا خودروهای مستهلک را با قیمت هرچه گران‌تر به مشتریان خودرو بفروشند و این موضوع دیگر مثل افزایش قیمت خودرو نیست که مستقیماً مشتریان در آن نقشی نداشته باشند و هوشیاری هرچه بیشتر خریداران خودرو را می‌طلبد.
جمع‌بندی
آنچه بدیهی است این است که همان‌طور که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند ما نباید منتظر باشیم طرح شورای رقابت به این زودی‌ها نتیجه دهد. البته آن هم حتی درصورتی‌که این طرح مؤثر واقع شود چون این احتمال هم وجود دارد که این طرح بی‌اثر و اجرا نشدنی باشد. پس موضوع فقط مدت‌زمان نتیجه دادن طرح شورای رقابت نیست. موضوع مهم دیگر این است که آیا هرگز این طرح عملی می‌شود؟ چون متأسفانه تداخل‌های به وجود آمده در قیمت دلار و تحریم‌ها و به دنبال آن تداخلات قیمت خودرو پیچیده‌تر از آن است که به این زودی‌ها به حالت اولیه و ثبات برگردد.
جو روانی واقع در بازار هم یکی دیگر از موانع نتیجه ندادن طرح شورای رقابت و طولانی شدن آن در صورت مؤثر بودن طرح است. البته باید توجه داشت که در این زمینه تولیدکنندگان خودرو با طرح شورای رقابت موافق هستند و جبران شدن کمی از خسارت‌های وارده بر صنعت خودروسازی را در آن می‌بینند. به این صورت که هم‌زمان با افزایش قیمت خودرو، کیفیت خودرو را بالا ببرند و آپشن‌های جدید به آن اضافه کنند.
این موضوع که قیمت خودرو در کارخانه بتواند به قیمت خودرو در بازار آزاد نزدیک شود در صورت ظاهری خوشایند نیست اما با گذشت زمان باعث می‌شود هدف شورای رقابت و رضایت مصرف‌کنندگان را به دنبال داشته باشد. یعنی تعادل در صنعت خودرو را میسر می‌کند. تولیدکنندگان قطعات خودرو که با تحریم‌ها بیش از همه متضرر شده‌اند با طرح شورای رقابت مبتنی بر گران شدن قطعات هم‌زمان با افزایش کیفیت موافق هستند. در مورد نحوه قیمت‌گذاری باید توجه داشت که به حال خود رها کردن طریقه قیمت‌گذاری تبعات جبران‌ناپذیری ازجمله افزایش هرچه بی‌رویه‌تر قیمت خودرو را به دنبال دارد و موجب نارضایتی هرچه بیشتر مصرف‌کنندگان خودرو می‌شود.
- این مقاله به اقتباس از مجله خودرو سایت همراه مکانیک نوشته شده است.