تور پاییز 1403لحظه آخر

اگر قصد دارید به بازار بروید و همزمان سفری به ۶۰۰ سال قبل داشته باشید، بازار کرمان انتخاب جذابی است. با دیدن این بازار، متوجه پیشینه متمدن ایران زمین در زمینه اقتصاد و معماری خواهید شد.

استان کرمان به عنوان یکی از شهرهای تاریخی کشور، یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین بازارهای ایران را در خود جای داده است. این بازار از میدان ارگ شروع شده و به میدان مشتاقیه ختم می‌شود و ورودی‌های متعددش سبب سهولت در دسترسی به آن شده است. این بازار پس از سده هشتم هجری قمری بنا شده و هر قسمت از آن در زمان یکی از حاکمان ساخته شده است و ویژگی‌های خاص هر دوره در آن به چشم می‌خورد. در ادامه همراه با مجله گردشگزی هم اقلیم باشید.

اجاره روزانه خانه در تهران

نگاهی به بازار بزرگ کرمان

این بازار در دوره مظفری و تیموری ساخته شده، دوره‌های تاریخی زیادی را گذرانده و به تدریج بخش‌های جدیدتری به آن اضافه شده است. همچنین از سبک معماری غنی و ارزشمندی برخوردار است که در هر گوشه کنار آن که قدم بگذارید، با حس و حال عجیبی مواجه می‌شوید.

بازار کرمان

بسیاری از گردشگران و محققان به عنوان طولانی‌ترین و بزرگ‌ترین راسته بازار ایران آن را می‌شناسند و یکی از مهم‌ترین مراکز خرید و فروش و صادرات و واردات استان کرمان بوده است و همچنین مهم‌ترین عرضه کننده ادویه در کشور شناخته می‌شود. این اثر در ۲۵ اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۰ هجری شمسی به ثبت ملی رسیده است.

معماری بازار کرمان

بازار بزرگ کرمان از لحاظ ساختار، کاملا سنتی است و شامل بخش‌های راسته یا گذرگاه اصلی و فرعی، سرا، تیمچه و چهارسوق یا چهارسو می‌شود. در بخش مرکزی بازار یک حیاط قرار دارد که اطراف آن با حجره‌های مختلف احاطه شده است. معماری بازار به گونه‌ای است که علاوه بر لذت خرید، از محیط بازار و شکل خاص معماری استادکاران ایرانی نیز لذت می‌برید.

یکی از ویژگی‌های بارز معماری این بازار سادگی آن است. در برخی نقاط از سقف بازار کاشی‌های آبی کار شده اما رنگ غالب خاک است و طاق‌ها در ابعاد کوچک و بزرگ متقارن تکرار شده‌اند.

این بازار سرپوشیده، بسیار متراکم است و همین امر باعث شده کمترین میزان جذب گرما و و بیشترین میزان سایه را داشته باشد. لایه کاهگلی بر روی بدنه بازار مانند عایق عمل می‌کند و گرمای حاصل از تابش خورشید را برمی‌گرداند. سقف بازار نیز دارای ارتفاع زیادی بوده و هر طاق دارای دریچه است که باعث گردش جریان هوا و تامین نور در داخل بازار می‌شود؛ در چند بنا نیز برای تهویه هوا از بادگیر استفاده شده است.

بازار کرمان

بخش‌های مختلف بازار کرمان

بازار کرمان از بخش‌های مختلفی مانند بازار اختیاری، بازار وکیل، بازار قلعه، بازار قلعه محمود، بازار سردار، بازار گنجعلی خان، بازار قیصریه (زرگری)، بازار کفاش‌ها، بازار مسگرها، بازار عطاران، بازار مظفری، بازار قدمگاه، بازار آهنگری، بازار عزیز و بازار کلاه‌مال‌ها تشکیل می‌شود. هر یک از بازارهای نام برده، توسط چهارسوق‌ها به یکدیگر متصل می‌شوند. در هر یک از این بازارها مسجد و حمام نیز وجود دارد. مسجد وکیل، مسجد گنجعلی خان و مسجد چهل ستون مساجدی هستند که متصل به بازار می‌شوند و جزئی از بنای بازار محسوب می‌شوند.

یکی دیگر از بناهای معروف داخل بازار، مجموعه ابراهیم خان است که شامل مسجد، مدرسه، کاروان‌سرا و حمام است و همچنین مجموعه وکیل که مدرسه و مسجد وکیل را در خود جای داده است.در ادامه با خصوصیات و نحوه فعالیت تعدادی از بازارهای نام برده شده آشنا خواهیم شد.

بازار قیصریه یا زرگری

یکی از بخش‌های معروف بازار کرمان، بازار قیصریه یا زرگری است که به آن بازار ابراهیم خان نیز می‌گویند. ابراهیم خان یکی از حاکمان شهر کرمان در زمان فتحعلی شاه بوده است که در دوران حکومت خود آثار زیبایی را به سبک معماری اسلامی ساخت. در این بازار ۴۷ مغازه زرگری و طلافروشی قرار دارد و یکی از مراکز مهم خرید و فروش طلا در ایران به شمار می‌رود که همواره مملو از جمعیت بالایی از خریداران، فروشندگان و گردشگران است.

بازار مسگرها

یکی از بخش‌های قدیمی و معروف بازار بزرگ کرمان است که در آن ظروف مسی در طرح‌ها و نقش‌های مختلف ساخته شده و به فروش می‌رسد. چیزی که در بدو ورود به این بازار توجه شما را جلب می‌کند، بافت آهنین بازار همراه با صدای خاصی است که به گوش می‌رسد.

بازار مسگرها در بازار کرمان

بازار اختیاری| بازار کرمان

بازار اختیاری قدیمی‌ترین بخش بازار محسوب می‌شود و به دلیل قرارگیری میان بازار گنجعلی خان و وکیل از اهمیت زیادی برخوردار است. از آثار موجود در این بازار می‌توان به کاروانسرای گلشن، مسجد چهل ستون، بازارچه سرداری و چای خانه سنتی وکیل اشاره کرد.

بازار نقاره‌خانه‌

معماری این اثر به اواخر دوره قاجار برمی‌گردد و دارای سقف و سردری بزرگ و بلند است که با کاشی‌کاری تزئین شده و چند اتاق در بالا دارد که در گذشته هنگام غروب آفتاب برای تعطیل کردن بازار، روی آن نقاره نواخته می‌شد. این بازار در گذشته محل فعالیت سراج‌ها و چمدان‌سازها بود.

بازار گنجعلی خان

زیباترین نقطه بازار کرمان و البته یکی از شاهکارهای معماری ایرانی، مجموعه گنجعلی خان است. در فاصله سال‌های ۱۰۰۵ تا ۱۰۲۹ هجری قمری و در زمان زمامداری گنجعلی خان به دستور مستقیم شاه عباس صفوی و به کمک پسرش علیمردان خان تکمیل شد.

بازار گنجعلی خان | بازار کرمان

گنجعلی خان، قسمتی از راسته بازارهای جنوبی شمالی و شرقی غربی را انتخاب کرد و اقدام به آزادسازی فضای اطراف آن کرد و این مجموعه ارزشمند را به ثمر رساند. این بازار تا میدان گنجعلی خان امتداد یافته و رابط بین عناصر مختلفی همچون مدرسه، مسجد، کاروان‌سرا، ضرابخانه و آب انبار است.

پیشنهاد می کنیم برای آشنایی با سایر جاذبه‌های گردشگری کرمان مطالب زیر را از دست ندهید:

چهارسوق گنجعلی خان

محل تقاطع دو راسته بازار را چهارسوق گویند. در گذشته این مکان یکی از مهم‌ترین و پر ترددترین نقاط شهر محسوب می‌شده است. دیوارهای داخلی چهارسوق یا نقاشی‌های رنگ روغن و گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده است و با گذشت بیش از ۴۰۰ سال از ترسیم آن‌ها هنوز زیبایی خود را حفظ کرده‌اند.

بازار و مجموعه وکیل| بازار کرمان

بازار و مجموعه وکیل در سال ۱۲۸۲ هجری قمری و به همت محمد اسماعیل خان وکیل الملک حاکم وقت کرمان بنا شد. این مجموعه در شرق مجموعه گنجعلی خان در بازار کرمان واقع شده و شامل بازار، کاروان‌سرا، حمام و مسجد می‌شود. حمام وکیل یکی از حمام‌های زیبای دوره قاجار محسوب می‌شود؛ همچنین کاروان‌سرای وکیل یکی از اجزای اصلی مجموعه وکیل است که از عناصر مهم آن می‌توان به برج ساعت و بادگیر اشاره کرد.

مدرسه حیاتی کرمان نیز در مجاورت این مجموعه قرار دارد که در ابتدا به عنوان شعبه بانک شاهنشاهی ایران و انگلیس بنا شد. در سال ۱۳۲۰ هجری شمسی به دبستان دخترانه تبدیل شد و به احترام بانو بی‌بی جان حیاتی کرمانی شاعر و ادیب سرشناس کرمان، به نام مدرسه حیاتی کرمانی نامگذاری شد. در زمستان ۱۳۹۴ هجری شمسی این مکان به موزه تبدیل شد.

بازار مظفری

از بخش‌های قابل توجه و مهم معماری بازار مظفری می‌توان به تکیه (صف) عزاخانه، بازار قدمگاه و مسجد جامع کرمان اشاره کرد. این بازار در سال ۷۵۰ هجری قمری به دست امیر مبارزالدین محمد مظفر ساخته شده است و از آب‌انبار، مدرسه و تکیه برخوردار است.

متاسفانه تمامی بناهای مجموعه به جز مسجد جامع مظفری و تکیه، به مرور زمان از بین رفته و یا در سال‌های گذشته توسط شهرداری کرمان تخریب شده‌اند.

بازار آهنگری یا مجموعه حاج آقا علی

مجموعه حاج آقا علی در ابتدا به بازار عزیز متصل بود اما امروزه از خیابان شریعتی شروع شده و تا راسته بازار کفاش‌ها امتداد دارد. این مجموعه در همسایگی مجموعه ابراهیم خان قرار گرفته و در اواخر قرن سیزدهم در دوره قاجار ساخته شد و مانند دیگر بازارهای ذی‌ربط بازار کرمان، از آب انبار، بازار، کاروان‌سرا و مسجد برخوردار است.

بازار آهنگری | بازار بزرگ کرمان

بازار سردار

بازار سردار از چند بازار متقاطع تشکیل شده که با سه راسته اصلی که در حاشیه بازار قرار دارند، به بازار اختیاری راه می‌یابد. مغازه‌های این بازار عمدتا پارچه فروشی هستند. تزئینات گنبدهای این بازار با طرحی متفاوت از کاشی معقلی اجرا شده‌اند و به دایره‌المعارف کاشی‌کاری معقلی معروف است.

بازار سردار | بازار کرمان

بازار قلعه محمود| بازار کرمان

به اولین بخش این بازار دروازه ریگ‌آباد می‌گویند. این بازار در گذشته از اهمیت زیادی برخوردار بوده است اما اکنون دیگر مانند گذشته رونق ندارد و تنها برخی آهنگری‌ها به سبک قدیم در این بازار فعالیت می‌کنند.

بازار میدان قلعه

یکی از قدیمی‌ترین و طولانی‌ترین بازارهای کرمان پس از بازار بزرگ است و به سبب نزدیک بودن به بازارهای شرقی غربی، دارای اهمیت و رونق اقتصادی بیشتری نسبت به بازار قلعه محمود است.

اگر به موضوع بازارهای قدیمی علاقه مند هستید مطالب زیر را پیشنهاد می کنیم:

کاروانسرای هنود یا هندوها

کاروان‌سرای هنود در نیمه دوم قرن نوزدهم توسط انگلیسی‌ها اجاره شد و به سکونت هندوها در آمد؛ از این رو به کاروان‌سرای هندوها معروف شد. تاجران هندی اجناسی مانند ادویه، فلفل، هل و… را در این کاروان‌سرا می‌فروختند به همین دلیل نام آن به هنود معروف شد. معبد هندوها نیز که به سبک معماری ویژه هندو ساخته شده بود، همچنان در این محل باقی مانده است.

اگر به شهر کرمان سفر کردید، تجربه یک خرید بی‌نظیر در یک فضای سنتی را از دست ندهید. بازار کرمان نه تنها یک بازار بلکه یک اثر فوق‌العاده است که از نیاکان ما به جا مانده و دیدن آثار تاریخی در هر برهه از زندگی انسان‌ها می‌تواند جذاب و قابل توجه باشد.