حمام وکیل کرمان یکی از حمام‌های عمومی قدیمی موجود در ایران است. در قدیم تعداد زیادی از این حمام‌ها وجود داشت. چون مردم در خانه‌های خود حمام نداشتند. این حمام‌ها امروزه جزء بناهای تاریخی به شمار می‌روند و معمولا بسیار زیبا و دیدنی هستند. چون از معماری خاصی تبعیت می‌کنند. حمام وکیل نیز یکی از این حمام‌هاست که در استان کرمان، شهرستان کرمان واقع شده است. این حمام در بازار بزرگ کرمان و در دل مجموعه وکیل قرار دارد.
حمام کرمان امروزه دیگر تنها یک حمام قدیمی نیست بلکه یک مکان تفریحی است که جاذبه‌های گردشگری دیگری نیز در اطراف آن واقع شده است. با مجله گردشگری هم اقلیم همراه باشید تا علاوه بر حمام کرمان و بخش‌های مختلف آن شما را با دیدنی‌های اطرافش نیز آشنا کنیم.
معرفی کلی حمام وکیل کرمان
حمام وکیل کرمان به عنوان یکی از مجموعه‌های گردشگری شهر و استان کرمان شناخته می‌شود. این حمام با قرارگیری در مجموعه وکیل همواره مورد بازدید گردشگران قرار دارد. این مجموعه در مرکز شهر کرمان و در کنار بازار بزرگ آن واقع شده و بافت سنتی این شهرستان را به تصویر می‌کشد.
بناهای موجود در این مجموعه یکی از زیباترین و جالب‌ترین نمونه‌های معماری هستند. معماری این مجموعه که از سبک صفویه پیروی می‌کند از نوع چهار ایوانی و پر از کاشی‌هایی با طرح‌های هندسی جالب است. حمام وکیل تنها یکی از بناهای موجود در مجموعه وکیل است. از دیگر بناهای دیدنی آن می‌توان به بازار وکیل، مسجد وکیل، کاروانسرای وکیل و آب‌انبار وکیل اشاره کرد.
معماری بنای حمام وکیل از سبک زندیه و قاجاریه پیروی می‌کند. این بنا بسیار شبیه به حمام گنجعلی خان کرمانی است که در نزدیکی آن قرار دارد. هدف از ساخت حمام وکیل در ابتدا ساخت مکانی برای بهبود بهداشت عموم مردم شهر بوده و دقیقا به همین دلیل در مرکز شهر بنا شده است.
تاریخچه حمام وکیل کرمان
فرمان ساخت مجموعه وکیل با وسعتی حدود ۸ هزار مترمربع را سال‌ها پیش، حاکم کرمان، محمداسماعیل‌خان نوری معروف به وکیل‌الملک داد. حمام وکیل کرمان در سال 1280 هجری شمسی یعنی حدود ۱۲۱ سال پیش در مرکز شهر کرمان ساخته شد.
این بنا در سال 1353 به عنوان یک اثر تاریخی زیبا در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. بدین ترتیب در سال 1369 مورد بازسازی قرار گرفت. بیشترین بازسازی در بخش سردر حمام انجام شد اما با تلاشی که از طرف معماران صورت گرفت معماری حمام که برگرفته از سبک قاجاریه بود همچنان حفظ شده و می‌توان گفت تا حدی دست نخورده باقی ماند.
در سال 1396 حمام وکیل کرمان توسط سازمان میراث فرهنگی استان کرمان به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان اجاره داده شد تا از آن به عنوان یک چایخانه عمومی استفاده شود. این موضوع برای افرادی که در آن چای میل می‌کنند و چند دقیقه‌ای را در عمق تاریخ به گشت و گذار می‌پردازند بسیار جذاب است. اما متاسفانه موجبات تخریب بیشتر بنا را فراهم می‌کند و آن را در معرض خطر نابودی قرار می‌دهد.
هر چند با مراقبت‌هایی که از طرف اداره‌کنندگان مکان صورت می‌گیرد و رعایت از طرف بازدیدکنندگان این خطر کاهش می‌یابد. امروزه عده زیادی هستند که حمام وکیل و فضای فوق‌العاده زیبای آن را برای صرف غذا و چای و فالوده و شنیدن موسیقی سنتی انتخاب می‌کنند.
مسیرهای دسترسی به حمام وکیل کرمان
با توجه به محل قرارگیری حمام کرمان در مرکز شهر، قطعا دسترسی به آن بسیار آسان است. با این حال لازم است بدانید خیابان‌های منتهی به این حمام و در کل مجموعه وکیل بسیار شلوغ هستند. در نتیجه پیشنهاد می‌شود در ساعات پرترافیک مخصوصا با خودروی شخصی وارد این خیابان‌ها نشوید. این در حالی است که درهای حمام وکیل کرمان همه روزه از ساعت 9 تا ۲۳ به روی گردشگران باز است.
مسیر رسیدن به حمام وکیل بستگی به مکان حضور شما در شهر دارد. اگر در اطراف میدان آزادی هستید باید وارد خیابان شریعتی شوید. سپس بعد از تقاطع خیابان شریعتی با خیابان شهید چمران وارد کوچه شماره 20 شوید. در ادامه با کمی پیاده‌روی به حمام وکیل می‌رسید.
حال اگر در اطراف میدان شهدا قرار دارید باید وارد بازار کرمان شوید. سپس به دلیل یک طرفه بودن خیابان شریعتی باید از طریق خیابان میرزا رضای کرمانی به دل بازار کرمان بزنید و از آنجا به سمت حمام وکیل بروید.
سایر جاذبه های گردشگری کرمان که خواندن آن، خالی از لطف نخواهد بود:
- بهترین جاذبه های گردشگری کرمان | Kerman
- تاریخچه و معرفی خوشمزه‌ترین غذاهای محلی کرمان
- مسجد تاریخی ملک کرمان ، یادگار دوران سلجوقیان
- باغ فتح آباد کرمان ، نمونه زیبایی از باغ ایرانی
- مکان های دیدنی جیرفت ، کرمان | Jiroft
در مورد حمام وکیل کرمان بیشتر بدانید
با توجه به جذابیتی که مجموعه وکیل دارد همیشه پر از افرادی است که برای دیدن از بازار و بناهای تاریخی آن راهی مرکز شهر کرمان شده‌اند. این افراد به دلیل قدمت و سبک معماری حمام وکیل همواره آن را در اولویت قرار داده و حتما از آن بازدید می‌کنند. یکی از جذابیت‌های این بنا سرامیک و کاشی‌های هفت‌رنگ آن است که از کف زمین تا سقف را در بر گرفته و بر زیبایی حمام افزوده‌اند.
لازم است بدانید یکی از علل توجه به جذابیت در حمام وکیل کاربرد آن در قدیم است. در واقع هدف از ساخت حمام‌های عمومی قدیمی تنها انجام امور مربوط به بهداشت فردی نبوده بلکه حمام‌ها کاربردهای مختلفی داشته‌اند. مثلا گاهی اوقات بزرگان شهر در حمام حاضر شده و به بحث و گفتگو در مورد یک موضوع مهم می‌پرداختند یا برخی از مراسمات و جشن‌های مهم در حمام‌ها برگزار می‌شد.
از جمله مواردی که در حمام وکیل کرمان توجه گردشگران را به سمت خود جلب می‌کند تزئینات روی سقف، کاشی‌کاری‌ها، حوض مرکزی، مسیر ورود به حمام و… است. پوشش به کار رفته در ساخت حمام وکیل مانند دیگر حمام‌های قدیمی از نوع آهکی است. دلیل استفاده از آهک، مقاومت آن در برابر رطوبت است.
حمام وکیل کرمان و معماری بخش‌های مختلف آن
حمام وکیل از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. هر بخش نام و نشان و تزئینات و ویژگی‌های خاص خود را دارد. در ادامه هر یک از بخش‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
کتیبه
همان طور که هر یک از ما یک کارت شناسایی داریم، هر بنای تاریخی نیز یک کتیبه دارد که بر سردر ورودی آن نصب می‌شود. کتیبه شامل اطلاعاتی مانند نام بانی بنا است. در نتیجه اکنون که سال‌ها از ساخت این بنا می‌گذرد هر بازدیدکننده‌ای به راحتی می‌تواند بانی آن را بشناسد.
بخش ورودی شامل سردر، هشتی و دالان
بعد از توضیح کتیبه نوبت به سردر ورودی می‌رسد. سردر حمام وکیل دارای معماری با سبک قاجاریه است. این سردر در سال 1369 به دلیل تخریب مورد بازسازی قرار گرفته است. آنچه سردر حمام وکیل را زیباتر می‌کند تزئینات مقرنس‌کاری‌شده موجود در زیر طاق است که به طرز عجیبی دلنوازی می‌کند. این سردر بخشی از ورودی حمام وکیل کرمان است. دیگر بخش‌های ورودی شامل هشتی و دالان است.
سقف هشتی یک سقف تقریبا سه طبقه است. در اطراف هشتی طاق‌هایی وجود دارد که با کاشی‌های زیبا و متنوع تزئین شده‌اند. در زمان ورود به حمام چند بار مسیر حرکت تغییر می‌کند. دلیل این تغییر مسیر، دو مورد است. مورد اول داشتن دید مستقیم نسبت به سربینه و مورد دوم جلوگیری از هدر رفتن گرمای داخل حمام است.
سربینه
سربینه حمام وکیل را با وجود هشت ستون سنگی که استحکام آن را تضمین می‌کنند می‌توانید تشخیص دهید. در بخش سربینه سه حوض، یکی در وسط و دو تای دیگر در انتها دیده می‌شود. این قسمت همان قسمتی است که امروزه بازدیدکنندگان در آنجا می‌نشینند و چای، فالوده یا غذای محلی میل می‌کنند. یکی از زیباترین قسمت‌های سربینه سقف آن و قسمت زیبای دیگر که نظر هر بیننده‌ای را جلب می‌کند سکوی آن است که با کاشی‌های فیروزه‌ای تزئین شده است.
گرم‌خانه
گرم‌خانه حمام وکیل به شکل مربع است که چهار ستون سنگی آن را در بر می‌گیرد. سقف این قسمت نیز بسیار دیدنی است. گرم‌خانه با استفاده از ستون‌ها به سه بخش تقسیم شده و هر بخش جذابیت خاص خود را دارد.
خزینه
خزینه حمام وکیل کرمان رو به روی ورودی گرم‌خانه واقع شده است. این قسمت محل استحمام افراد بوده که امروزه فقط رابطی بین گرم‌خانه و سربینه است. در قدیم افراد بعد از استحمام در خزینه به سربینه می‌رفتند تا بعد از استراحت و کمی خشک شدن حمام را ترک کنند.
اگر به موضوع حمام های تاریخی علاقه مند هستید پیشنهاد می کنیم مطالب زیر را از دست ندهید:
- حمام تاریخی وکیل شیراز Shiraz |
- حمام و سفره خانه سنتی حاج داداش زنجان
- حمام خان یزد
- حمام نوبر تبریز ،جاذبه ای تاریخی از زمان قاجار
- همه چیز درباره حمام خرم سلطان استانبول
حمام وکیل کرمان و جاذبه‌های اطراف آن
مسجد جامع کرمان
مسجد جامع کرمان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی این شهر است که با قدمتی حدود 700 سال و معماری بسیار جذاب در مرکز شهر کرمان، در همان ابتدای خیابان شریعتی قرار گرفته است.
حمام گنجعلی خان
حمام گنجعلی خان یکی دیگر از بناهای تاریخی کرمان است که در سال 1020 هجری قمری ساخته شد. این بنا به دستور گنجعلی بیک که در آن زمان حاکم شهر کرمان بوده ساخته شده است. از این حمام برای ساخت حمام وکیل الهام گرفته شده اما دیدن از هر دوی اینها توصیه می‌شود.