دانشگاه سه گوش اهواز ، میراثی ماندگار و زیبا از دل تاریخ کهن ایران‌زمین 

استان خوزستان و مرکز آن شهر زیبای اهواز، به دلیل سرسبزی، زیبایی و مردمان خون‌گرمش یکی از مقاصد معروف گردشگری در کشور زیبای ما ایران است. شاید بیشتر ما تنها رود کارون و پل‌های قرار گرفته بر روی آن، یا بازارهای محلی و ساختمان‌های قدیمی را از اماکن دیدنی اهواز بدانیم. اما یک ساختمان زیبا و خاص به نام دانشگاه سه گوش اهواز در حاشیه رود کارون قرار دارد که علاوه بر زیبایی خاص و چشم نوازش، جزو آثار ملی ثبت شده و میراث فرهنگی ایران نیز هست.

توصیه می‌کنیم که اگر به اهواز سفر کردید، بازدید از آن را حتما در برنامه خود قرار دهید. در این مقاله از مجله گردشگری هم اقلیم قصد داریم با تاریخچه و خصوصیات این بنای زیبا آشنا شویم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

مکان جغرافیایی دانشگاه سه گوش اهواز

این دانشگاه که زمانی دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی نیز بوده است، در حاشیه رود کارون و بسیار نزدیک به آن، در حدفاصل تقاطع خیابان فلسطین و خیابان امام موسی صدر و در ضلع شرقی میدان مولوی قرار گرفته است. باید خاطرنشان کرد که این بنا یکی از زیباترین ساختمان‌های تاریخ علمی کشور بوده است اما همچنین باید بگوییم که هویتی بیشتر از یک دانشگاه دارد.

• جاذبه های گردشگری اهواز ، خوزستان | Ahvaz

تاریخچه و سرگذشت ساختمان

ساخت دانشگاه سه گوش اهواز در سال 1308 خورشیدی و زمان پهلوی اول، به فرمان شاه برای احداث «بانک ملی مرکزی اهواز» آغاز شد و حدود سه سال نیز به همین بانک اختصاص داشت. اما پس از این مدت به «اداره حکومتی ولایت» یا همان «استانداری» فعلی تغییر ماهیت داد.

در سال 1321 و در خلال جنگ جهانی دوم، پس از ورود متفقین به ایران و اشغال اهواز ، این ساختمان پایگاه مقاومت ارتش این کشورها بود. پس از پایان جنگ و خروج نیروها، در حدود سال 1330 ساختمان در اختیار استانداری خوزستان قرار گرفت، اما چندی نگذشت که به اداره فرمانداری، پس از آن به اداره دارایی و زمانی نیز به مقر سازمان آمریکایی چهار ترومن تغییر یافت.

در سال 1336 بانک مرکزی که هنوز مالک این بنا بود، تصمیم به فروش آن گرفت. دانشگاه جندی‌شاپور اهواز نیز فرصت را مغتنم شمرده و با صرف هزینه‌ای حدود دو میلیون و دویست هزار تومان ملک را خریداری کرده و به دانشکده پزشکی اختصاص داد.

اما این پایان کار این ساختمان نبود! در دنیای علم نیز هر از چند گاهی تغییری در کاربری این ساختمان داده شد. از سال 1345 تا 1350 به‌عنوان مراکز سمعی و بصری، علوم پایه، سازمان مرکزی و دانشسرای تربیت دبیر نیز به کار برده شد. تا اینکه پس از انقلاب 1357 این مکان به دانشگاه شهید چمران اهواز واگذار و تبدیل به دانشگاه ادبیات و علوم‌انسانی شد و علاقه‌مندان به رشته‌های ادبیات ایران و جهان، جامعه‌شناسی، فلسفه و منطق و رشته‌های مختلف علوم‌انسانی در آن به تحصیل پرداختند.

طراح و معمار خوش سلیقه ساختمان سه گوش

بی شک ساختمانی به این زیبایی، طراحی خوش سلیقه و علاقه‌مند داشته است. درباره نام طراح دانشگاه سه گوش اهواز چند نظر وجود دارد ولی باتوجه‌به شواهد و قراین موجود، طراح اصلی آن «آندره گدار» فرانسوی است. او که فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبای پاریس در رشته معماری و باستان‌شناسی بود، در دوره پهلوی اول ریاست اداره باستان‌شناسی ایران را بر عهده داشت. این فرد خوش‌ذوق به دلیل علاقه زیادی که به ایران و آثار معماری و تاریخی آن داشت، سفارش طراحی و ساخت چندین بنا را از شاه وقت دریافت و همه آن‌ها را به زیبایی اجرا کرد. از آن جمله می‌توان به آرامگاه حافظ شیرازی، ساختمان کتابخانه ملی ایران، عمارت کلاه‌فرنگی، ساختمان موزه ایران باستان در تهران و چندین بنای معروف دیگر اشاره کرد. وی خدمات زیادی برای ایران انجام داد که مهم‌ترین آن‌ها تاسیس دانشکده هنرهای زیبای ایران بود.

ویژگی‌های معماری بنا

این ساختمان حدود سه هزار مترمربع مساحت دارد. دارای دو حیاط است که یکی در وسط و دوتای دیگر در دو گوشه مختلف آن قرار گرفته‌اند. اتاق‌ها دارای دو در متفاوت هستند که یکی به سمت راهرو و دیگری به سمت حیاط باز می‌شود. ترکیب معماری‌های زیبا و متفاوتی مثل دوره ساسانی، کاشی‌کاری‌های دوره اسلامی با رنگ و لعاب‌های آبی و فیروزه‌ای زیبا و قوس‌های دایره‌ای شکل ایوان و رواق‌های حیاط مرکزی که مربوط به دوره پهلوی است به آن جلوه خاصی بخشیده است.

در ابتدای درب ورودی دانشگاه سه گوش اهواز دو پله قوسی در دو سمت قرار دارد که برای رفتن به طبقه دوم است. اتاق‌ها مانند تمام بناهای تاریخی قدیمی دارای سقف‌های بلند هستند تا گرما به بالا هدایت شده و هوای پایین اتاق مطبوع و خنک بماند. نقش و نگارها و گچ‌بری‌های قدیمی و سنتی ایرانی نیز در سقف و اطراف دیوارها دیده می‌شود.

شاید اگر طراح و معمار این ساختمان شخصی غیر از «آندره گدار» بود، بنا در مقابل آسیب‌های مختلف انسانی یا حوادث جنگی و فرسودگی‌های محیطی تا این اندازه مقاومت نمی‌کرد. همچنین تغییر کاربری‌های مختلف و متفاوت در طی سالیان دراز، آسیب‌های زیادی به آن زده است. خوب است به یاد داشته باشیم که معمار چیره‌دست، عشق و علاقه خود به ایران را در طراحی‌های زیبا و اجراهای حرفه‌ای خود خیلی خوب به اثبات رسانده است.

دلایل آسیب‌دیدن و مرمت ساختمان

به دلیل نزدیکی به رود کارون و همچنین هوای شرجی اهواز، این بنا در طی سالیان درازی که از عمرش می‌گذرد، دچار فرسودگی شده است. همچنین وجود برخی درختان نامناسب مانند اکالیپتوس و کُنار با ریشه‌های  درشت و روش آبیاری غرق‌آبی آن‌ها که باعث انتقال رطوبت به پی ساختمان شده است، آن را نیازمند به مرمت کرده است.

وجود موریانه در درها و پنجره‌های چوبی، ترک‌های بزرگ روی دیوارها و همچنین آثار جنگ تحمیلی بر پیکره دانشگاه سه گوش اهواز نیز سلامت آن را تهدید می‌کند.

به دلایل فوق عمارت سه گوش مدتی تعطیل و مشغول مرمت و بازسازی بود. از سال 1393 دانشگاه شهید چمران اهواز با همکاری اداره کل میراث فرهنگی خوزستان و با اعتباری حدود یک میلیارد تومان، مرمت آن را آغاز کردند.

اکنون این مکان زیبا به «موزه علم و فناوری اهواز» اختصاص دارد که مکانی برای بازدید گردشگران است. گفته می‌شود قرار است با حمایت نهادهای مختلف مثل اداره کل میراث فرهنگی استان، بخش‌های دیگری مانند بانک اطلاعات فرهنگی و پژوهشی استان نیز به آن افزوده و به مکانی جذاب برای خوزستان شناسی و یکی از بهترین موزه‌ها تبدیل شود که بازدید از آن شناخت کاملی از این استان به مسافران بدهد.

• معرفی بهترین سوغات اهواز | Ahvaz

هزینه و زمان مناسب برای بازدید از دانشگاه سه گوش اهواز

معمولا بهترین زمان برای سفر به جنوب کشور فصل بهار یا اوایل پاییز است که زمین گرم و هوا هنوز خنک و مطبوع است. در این فصل درختان نیز سبز و زیبا هستند و بهترین زمان برای عکاسی در فضای دلچسب این ساختمان جذاب است. در مورد هزینه نیز باید گفت که برای بازدید از موزه ورودی اندکی دریافت می‌شود که در مقابل تجربه ناب دیدار از این مکان تاریخی، فرهنگی و هنری زیبا اصلا به چشم نمی‌‌آید!

دلیل اهمیت تاریخی این بنا

شاید اگر بدون توجه و تنها از کنار در ورودی یا یکی از دیوارهای دانشگاه سه گوش اهواز عبور کنید، متوجه ابهت و تفاوت آن نشوید. اما با نگاهی دقیق‌تر می‌توان متوجه سبک معماری متفاوت و زیبای آن، آجرکاری‌های قدیمی با سبک ایرانی – اسلامی و نقش و نگارها و کاشی‌های سنتی و فیروزه‌ای آن شد.

همچنین صبر و حوصله‌ای که در اجرای این‌همه در کنار هم اتفاق افتاده است نشان از طراح و معماری خوش‌ذوق دارد که روزی یکی از هنرمندترین معماران دنیا بود. این ساختمان، تاریخی پرفراز و نشیب از جمله اتفاقات سیاسی، اجتماعی و علمی را در دل خود جا داده است که اگر زبان سخن‌گفتن داشت حتما ساعت‌ها باعث سرگرمی بازدیدکنندگان می‌شد! همچنین باید بدانیم که این بنا در سال 1378 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

دانشجویانی که در زمان‌های مختلف در این مکان تحصیل کرده‌اند، در  کنار درس خود بخشی از تاریخ زنده ایران را نیز از نزدیک لمس کرده و شاهد بوده‌اند.

مکان‌های دیدنی اطراف ساختمان سه گوش

اهواز با مردم خون‌گرمش پر از اماکن دیدنی است که برخی از آن‌ها نیز در اطراف همین ساختمان قرار گرفته‌اند. از آن جمله می‌توان به خانه مارپار، پارک سه دختر، پارک جزیره، پل طبیعت، کاروان‌سرای معین‌التجار، موزه هنرهای معاصر و پل هشتم یا غدیر اهواز اشاره کرد که همگی در فواصل حدود یک تا سه کیلومتری این بنا قرار دارند.

در این محدوده هتل‌های خوبی برای سکونت نیز وجود دارند که می‌توان هتل پرشیا، تختی، پارس، کارون و باغ معین را نام برد. اگر هم گرسنه بودید و نیاز به رستوران مطمئن و خوشنامی داشتید، حتما به رستوران‌های خرم، کنجد، خانواده، ماهو و یا فست‌فود چیلی سری بزنید.

دسترسی به دانشگاه سه گوش اهواز

آدرس: استان خوزستان، اهواز، خیابان موسی صدر، فلکه سه گوش.

کلام آخر| دانشگاه سه گوش اهواز

در این مقاله اطلاعات مختصری درباره دانشگاه سه گوش اهواز و اهمیت تاریخی و علمی آن ارائه کردیم و دیدیم که این ساختمان مکانی بیش از یک دانشگاه است. تاریخچه غنی هنری و علمی آن و معماری خاص و بی‌نظیرش جایگاه ویژه‌ای در فهرست آثار ملی ایران به آن داده است. اما شنیدن کی بود مانند دیدن!

اگر روزی به استان خوزستان و شهر زیبای اهواز سفر کردید و در کنار کارون زیبا قدم زدید، حتما به این یادگاری ارزنده از گذشته دور ایران نیز سری زده و در فضای دلچسب و موزون آن، به گذشته‌های دور این مرز و بوم سفر کنید و لذت ببرید.