مرند، شهری تاریخی در استان آذربایجان شرقی، با موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای در شمال غربی ایران واقع شده است. این شهر با ارتفاع ۱۳۴۰ متر از سطح دریا و مساحتی بالغ بر ۱۲۵۰ کیلومتر مربع، در دامنه‌های زیبای رشته‌کوه میشو قرار دارد. مرند از شمال به مرزهای جمهوری آذربایجان و از جنوب به شهرستان شبستر، از غرب به شهرستان جلفا و از شرق به شهرستان ورزقان محدود میشود. این شهر به دلیل نزدیکی به مرزهای بین‌المللی و مسیرهای ارتباطی مهم، از لحاظ تجاری و اقتصادی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. موقعیت استراتژیک مرند، آن را به یکی از مراکز مهم اقتصادی و فرهنگی استان تبدیل کرده است.
این شهرستان با آب‌وهوای بسیار مطلوب، میزبان باغ‌های میوه بسیاری از جمله سیب، زردآلو، گیلاس و گلابی است. به همین دلیل، مرند دارای سوغاتی‌ها و خوراکی‌های لذیذ و متنوعی است. همچنین، عرقیات گیاهی که از گیاهان دارویی کوه‌های اطراف تهیه می‌شوند، علاوه بر عطر و طعم بی‌نظیر، خواص درمانی فراوانی نیز دارند. این محصولات با دستان هنرمند زنان و مردان محلی تهیه می‌شوند و نمادی از فرهنگ و سنت‌های کهن این دیار هستند.
در کنار این سوغات خوشمزه، صنایع دستی مرند نیز جایگاه ویژه‌ای دارند. قالی‌های دستبافت با طرح‌ها و رنگ‌های چشم‌نواز و سفال‌های زیبا و تزئینی، هر یک گوشه‌ای از هنر و مهارت مردم این شهر را به نمایش می‌گذارند. قالی‌های مرند با نقوش پیچیده و رنگ‌های طبیعی، نه تنها به عنوان یک هنر فاخر، بلکه به عنوان یک محصول ارزشمند و صادراتی شناخته می‌شوند. این صنایع دستی، بیانگر تاریخچه‌ای طولانی و فرهنگی غنی هستند که با دستان هنرمند مردمان مرند زنده نگه داشته شده‌اند.
در ادامه به معرفی سوغات و صنایع دستی مرند می پردازیم:
فهرست محتوا
برگه زردآلو (قیسی)
در شهرستان مرند زردآلو بیشتر از سایر نقاط کشور کشت شده و موجود است و سالانه هزاران تن زردآلو بصورت تر یا خشک به سایر نقاط کشور و جهان صادر میشود. همچنین این میوه گونه و رقم های مختلفی دارد. برای تولید برگه زردآلو یا همان قیسی فقط از زردآلو مخصوص که به زبان محلی “تبرجه” گفته میشود استفاده میکنند. همچنین زغال اخته، آلبالو و پسته از سوغات این شهر زیبا محسوب میشود.
بیشتر بخوانید:
زعفران مرند
زعفران، که به طلای سرخ معروف است، یکی از ارزشمندترین و پرکاربردترین ادویه‌ها در جهان است. این گیاه با عطر و رنگ بی‌نظیر خود، دارای خواص دارویی فراوانی نیز هست. شهرستان مرند، با ۱۸۵ هکتار زمین زیر کشت زعفران، سالانه بیش از ۸۰۰ کیلوگرم از این محصول ارزشمند را تولید می‌کند. با توجه به نیاز کم زعفران به آب و سوددهی بالای آن، برنامه‌ریزی‌های لازم برای گسترش کشت زعفران در این منطقه انجام شده است. این اقدام نه تنها به صرفه‌جویی در مصرف آب کمک می‌کند، بلکه می‌تواند نقشی اساسی در تقویت اقتصاد کشور ایفا کند.
پسته
پسته مرند یکی از باکیفیت ترین پسته هاست. از طرفی به شهر پسته آذربایجان شرقی هم معروف است. بنابراین اگر به مرند سفر کردید می توانید از پسته های تازه و خوش طعم این شهر به عنوان سوغاتی خریداری کنید.
آلبالو
سالانه حجم زیادی آلبالو از باغ های آلبالوی شهر مرند برداشت می شود. محصولات زیادی از این آلبالوهای تازه تهیه می شود. می توانید خود آلبالو را به عنوان سوغات بخرید و یا محصولات آن از جمله آلبالو خشک، شربت آلبالو و … را تهیه کنید.
بیشتر بخوانید:
زغال اخته
یکی دیگر از محصولاتی که در شهر مرند برداشت می شود زغال اخته است. زغال اخته تازه که مصارف غذایی و دارویی بسیاری دارد می تواند یکی از بهترین سوغاتی های شهر مرند باشد.
سبد بافی
هنر ظریف سبد بافی در سال های گذشته، در شهرستان مرند و به خصوص روستای کشکسرای به خاطر وجود گندم زارهای وسیع رواج زیادی داشت و زنان و دختران این دیار از طریق این هنر و با بافت انواع سبد و وسایل و لوازم آشپزخانه، نقش زیادی در بهبود شرایط اقتصادی خانواده ایفا می کردند، اما متاسفانه از حدود یکی دو دهه پیش تاکنون مردم منطقه رفته رفته تمایلشان را برای انجام این کار از دست دادند تا این که این هنر بومی به کلی رو به فراموشی نهاد و از این منطقه رخت بربست، اما با توجه به تصمیمات گرفته شده در سال های اخیر و اهمیت دادن به هنر سبد بافی در تبریز، این هنر دستی در حال احیا شدن است.
بیشتر بخوانید:
- سوغات و صنایع دستی سرعین ، اردبیل | Sarein
- بهترین سوغاتی مشهد کدام اند ؟ + محبوب ترین بازارها برای خرید
قالی بافی
شهرستان مرند مانند سایر بخش های آذربایجان از لحاظ قالی بافی بسیار غنی است و شما می توانید از قالیچه های نفیس بافت مرند خریداری کرده و هنر دست هنرمندان این منطقه را مشاهده کنید.
سفالگری و سرامیک سازی
کارگاه‌های سفالگری در بعضی از مناطق شهر مرند و روستاهای اطراف وجود دارند. محصولات سرامیک، در چند کارگاه شهر زنوز تولید میشود. آنها از نوعی خاک به اسم کائولن یا خاک چینی استفاده میکنند و به نقاط دیگر جهت فروش، صادر می‌نمایند.
فانوسکا بافی
در قدیم مرندیها و بخصوص مردم روستای هوجقان مهارت خاصی در بافتن فیتیله‌های چراغ داشتند و تولیدات خود را به سراسر کشور عرضه می‌کردند اما بعد تکثیر نیروی برق در سراسر کشور و گسترش صنعت الکتریسیته میزان فروش فیتیله های چراغ کم شد و مردم این شهر شروع به بافتن «فانوسقه» یا کمربندهای نظامی و نوار کفش پرداختند و الان یکی از بزرگترین تولید کنندگان این محصولات میباشند.
نتیجه‌گیری
مرند با تنوع بی‌نظیر سوغاتی‌ها و صنایع دستی خود، گنجینه‌ای از فرهنگ و هنر ایرانی است. از عسل طبیعی و زعفران باکیفیت گرفته تا نقل و شیرینی‌های محلی، همه این محصولات نه تنها نمایانگر ذوق و سلیقه مردم منطقه هستند، بلکه بهترین گزینه‌ها برای هدیه دادن و یادگاری به عزیزان به شمار می‌روند. صنایع دستی مرند نیز با داشتن قدمت و اصالت، نشان‌دهنده هنر دست صنعتگران ماهر این شهرستان است. با سفر به مرند و تجربه خرید از بازارهای محلی، می‌توانید هم از زیبایی‌ها و طعم‌های این شهرستان لذت ببرید و هم از تلاش‌های مردم محلی در حفظ و ترویج فرهنگ و هنر خود حمایت کنید.
