ابرکوه یکی از شهرهای تاریخی ایران است که در استان یزد قرار دارد. این شهر دارای آثار تاریخی بسیاری است که به جرات می توان گفت در نوع خود بی نظیرند. این آثار نشان از وجود تمدنی غنی دارند. ابرکوه از قدیمی ترین شهرهای تاریخی ایران زمین است که از دیرباز مورد توجه و بازدید گردشگران ایرانی و خارجی بوده است. این شهر توریستی و باستانی در میان سه شهر تاریخی ایران یعنی اصفهان، یزد و شیراز قرار گرفته است، بطوریکه تقریبأ میان مثلث این سه شهر می باشد. در ادامه همراه هم اقلیم باشید تا با دیدنی های ابرکوه بیشتر آشنا شوید.
فهرست محتوا
خانه تاریخی آقازاده
خانه آقازاده، عمارتی مربوط به دوره قاجار بوده و در شهر ابرکوه استان یزد و در محله دروازه، میدان ابرقو واقع شده است.این اثر در تاریخ ۲۴ بهمن ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۸۳۸ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و عنوان یکی از زیباترین معماری های کشور را به خود اختصاص داده است.بی شک یکی از نکات قابل توجه و شاخص این بنا، بادگیر دو طبقه و کلاه فرنگی آن بوده که در نوع خود بی نظیر است؛ ارتفاع بادگیر این عمارت ۱۸ متر و مساحت آن نیز ۱۸ متر مربع است و در دهانه بادگیر ۱۹ دریچه تنظیم هوا وجود دارد که با بادگیر دومی ارتباط دارد.در کنار بادگیر، یک کلاه فرنگی با تزئینات مقرنس کاری بسیار زیبا وجود دارد و هر کدام به ترتیب نقش خنک کنندگی و نوردهی فضای زیرین و تالار خانه را بر عهده دارند.
بیشتر بخوانید:
مسجد جامع ابرکوه
قدمت این بنا به دوره سلجوقی می رسد و از نظر سبک ساختمانی، جزو بناهای چهار ایوانی است که دارای دهلیز، شبستان و محراب است. بیشتر قسمت های مسجد از آثار دوره مغولی است و برخی بخش های آن از جمله شبستان گنبددار مسجد که متعلّق به پایان سلطنت ابوسعید (ایلخانی) است، سابقه کهن تری دارد. از ویژگی های شاخص مسجد جامع ابرکوه، وجود دو محراب در آن است.
گنبد عالی
گنبد عالی ابرکوه به دست عمید الدین شمس الدوله دیلمی از طایفه هزار اسبیان اشکور یکی از آثار منحصر به فرد ابرکوه می باشد . گنبد عالی ابرکوه یکی از بنا های سنگی دوره دیلمیان و یکی از نفایس هنر معماری ایران می باشد که بر فراز صخره های طبیعی جاده یزد – ابرقو ، به بخش بهمن واقع و از سنگ های طبیعی کوهستان ” ساروج ” ساخته شده است و یکی از سالم ترین بنا های دوره سلجوقی است . گنبد عالی ابرکوه ، مقبره و مدفن عمیدالدین شمس الدوله نوه نصربن حسن بن فیروزان دیلمی است که در دوره حکومت سلجوقیان به حکومت ابرکوه منصوب شده بود .
بقعه سیدون علی نقیا ابرکوه
بقعه سیدون علی نقیا ابرکوه مربوط به سدهٔ ۶ تا ۸ ه.ق می باشد و به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بنای قاجاری بقعه سیدون به عنوان یکی از بفاع مذهبی و آثار تاریخی استان یزد به شمار می رود که با نقوش اسلمی و هندسی تزئین شده است. قدمت بقعه سیدون علی نقیا به دوران سلجوقی بازمیگردد.سیدون بنایی است چهارضلعی از خشت با گنبدی بلند و آجری، که هر ضلع هشت و نیم مترطول و ضخامت یک متر و ۲۵ سانتی متر دارد.
بیشتر بخوانید:
مسجد بیرون
این مسجد شامل دو ایوان، گنبدخانه، شبستان با حیاط مرکزی است که در جنوب شهر واقع گردیده و چون در گذشته، بیرون از حصار شهر ساخته شده به «مسجد بیرون» شهرت یافته است.کتیبهی کاشی معرّق در سه رشته خط به عرض تقریبی ۶۵ سانتیمتر به رنگهای سفید و آبی بر پیشانی سردر ورودی مسجد نصب شده که از آن، اطّلاعات تاریخی به دست میآید. خط نسخ آن از انواع خطوط کتیبههای مورد توجّه دوران تیموری در قرن نهم هجری یا پانزدهم میلادی است. معروف است این بنای مذهبی، محل استراحت حضرت علی بن موسیالرّضا (ع) در سفر از مدینه تا مرو بوده است.
یخچال خشتی آقازاده
یخچال خشتی ابرکوه که با نام یخچال آقازاده ابرکوه نیز شناخته میشود، از یادگارهای دوران قاجار در ابرکوه است و در ورودی شهر قرار دارد. ارتفاع و عمق یخچال خشتی ابرکوه ۱۲ متر است. این بنا در گذشته برای ذخیرهسازی یخ و استفاده از آن در تابستان مورد استفاده قرار میگرفت. در طراحی ساختار بنا و استفاده از مصالح مختلف، به پایین بودن دمای فضای داخلی برای جلوگیری از ذوب یخها توجه ویژهای شده است. این بنا از بخشهای مختلفی همچون دیوارهای سایهدار، حوض، انبار یخ و گنبد پله پله تشکیل میشود و در ساخت آن از مصالحی همچون گل، خشت خام، سنگ، چوب و آهک استفاده شده است. این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱، با شماره ثبت ۷۷۵۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
خانه صولت (موزه مردم شناسی ابرکوه)
خانه ای است در محله دروازه میدان که قدمت آن قاجاری است و صاحب آن صولت یکی ازخوانین آن روزگار در ابرکوه بوده است. معماری این خانه همانند اغلب خانه های ابرکوه و خانه های فلات مرکزی ایران، از کلیت درونگرا پیروی می کند، برای رسیدن به حیاط آن باید پس از گذشتن از پیش ورودی و هشتی، راهروی طولانی را طی کرد.
سردری بلند و باشکوه، گچ بری ها و مقرنس کاری های زیبا، برج بلند مراقبت و ۴ صفه در چهار سوی حیاط مرکزی از خصوصیات این بنا است. حدود هزار متر مربع مساحت دارد که ۱۵۰ متر مربع آن شامل حیاط مرکزی است و پیرامون آن عمارتی در دو طبقه و گاه سه طبقه (با احتساب زیرزمین) قرار گرفته است.خانه صولت که قدمت آن به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه می رسد، هم اکنون، موزه مردم شناسی ابرکوه است.
مناره های سر در نظامیه
مناره های نظامیه ابرکوه که در تاریخ ۰۹/۰۵/۱۳۱۲ با شماره ۱۹۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید متعلق به قرن ۸ هجری می باشد. این مناره های مرتفع در اصل «نظام الملک» نام دارند و در تصوّر برخی، ساخته نظام الملک ابرقویی وزیر سلجوقی است که این تصوّر اشتباه استاین مناره ها که آن را « سر در نظامیه » نیز می خوانند و می گویند در این محل مسجد، بازار و مدرسه وجود داشته است. سراسر بدنه مناره ها از کاشی فیروزه ای رنگ است، که به خط کوفی بنایی با کلمات (الله اکبر) به نحو زیبایی تزیین شده است.
بیشتر بخوانید:
- یک بنای تاریخی زیبا و مرموز، از زندان اسکندر و ضحاک تا مدرسه ضیائیه یزد
- عجایب معماری میدان وقت الساعت یزد!
قلعه روستای شهرسب
این قلعه، قلعه ای عظیم با سردری رفیع است و آثاری از مجتمع مسکونی که هسته اولیه این مجتمع مسکونی عظیم را می توان به دوره صفویه نسبت داد و قلعه ای است با برج و بارو و سردری جداگانه، هشت برج و نیم در چهار زاویه که در میان قلعه بیرونی واقع شده است.ارگ شهرسب نیز ۱۷ هزار مترمربع مساحت دارد و مصالح به کار رفته در آن خشت خام، گل، سنگ، چوب و آجر پخته است و ویژگی های بارز این مجتمع مسکونی بسیار زیبا، خانه های قدیمی برتر با تزئینات گچبری و نقوش اسلیمی گل و بوته و مقرنس کاری آنهاست.
روستای شهرسب
شهرسب که نام قبلیاش شهرآذر بوده روستایی تاریخی در ابرکوه است. در گذشته اهالی این روستا به نگهداری اسب مشغول بودند به همین دلیل نام شهرسب را برای آن انتخاب کردند. قدمت این روستا به دوران صفویه برمیگردد. قلعهای نیز با همین نام در این مکان وجود دارد که از مهمترین جاذبههای روستای شهرسب است. این قلعه محل زندگی بسیاری از مردم بوده است و بنابر تحقیقهای انجام شده و با توجه به اینکه قبرهای داخل گورستان رو به قبله نیستند مشخص شده که این قلعه در دوران پیش از اسلام ساخته شده است.
سرو ابرکوه
درخت سرو ابرکوه یکی از کهنسال ترین موجودات زنده دنیا با قدمتی حدود ۴۰۰۰ساله است که شهرتی جهانی دارد، درختی باشکوهی که بشر را شگفت زده می کند و نه تنها گردشگران بلکه دانشمندان و گیاه شناسان بسیاری از سراسر دنیا را برای تحقیق و بررسی به دیدن این درخت می آیند.این درخت با ارتفاع ۲۵ متر، دور تنه آن را ۵/۱۱ متر و محیط آن ۱۸ متر می باشد. درخت سرو ابرکوه از نوع سروهای مدیترانه ای است.
موزه عبرت ابرکوه
موزه عبرت، یکی از جاذبههای دیدنی منحصر به فرد در ابرکوه است که به مناسبت گرامیداشت واقعه دردناک شهادت خانواده حسینیان به دست فرقه بهاییت برپا شده است. این موزه، شامل خانهای است که سالها پیش از این شاهد جنایتی وحشتناک شده بود.
در سال ۱۳۲۸، یک گروه از افراد به اسم فرقه بهاییت، به خانواده حسینیان در ابرکوه حمله کردند و بیرحمانه آنها را به قتل رساندند. تنها یکی از اعضای این خانواده، از این جنایت نجات پیدا کرد. این واقعه وحشتناک، همیشه در خاطر مردم این منطقه بوده و به همین دلیل، خانهی آنها به یک موزه برای حفظ یاد و خاطره قربانیان تبدیل شده است.
وقتی وارد این موزه میشوید، احساس میکنید که به یک قطعه تاریخی از گذشته دست پیدا کردهاید. درهای چوبی با قفلهای سنگین و پنجرههایی با شیشههای کوچک، همه شاهد جرم و جنایتی وحشتناک هستند که در این خانه رخ داده بود.
اما این موزه تنها یک یادگار از یک واقعه تاریخی نیست، بلکه یک نماد برای تلاش مردم این منطقه برای حفظ خاطره قربانیان و جلوگیری از تکرار این جنایتهاست. برای مردم این منطقه، موزه عبرت یکی از جاذبههای مهم است که نشان دهنده قدرت تحمل و اراده آنها برای برخورد با هرگونه ظلم و ستم است.