تور پاییز 1403لحظه آخر

امیر چخماق میدانی واقع در شهر یزد است. مجموعه امیر چخماق شامل بازار، تکیه، مسجد و آب‌انبار می‌شود که قدمت آن مربوط به دوره تیموریان است. تکیه امیر چخماق در سال ۱۳۳۰ و مسجد آن در سال ۱۳۴۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده. مجموعه امیر چخماق، یکی از مهم‌ترین مکان‌های تاریخی و گردشگری در شهر یزد محسوب می‌شود.

امیر جلال‌الدین چخماق، از سرداران شاهرخ تیموری در سده ۸ خورشیدی و در زمانی که حاکم این شهر بود، مجموعه‌ای تشکیل شده از تکیه، میدان، حمام عمومی، کاروان‌سرا و… را ساخت تا این شهر به رونق بیاید و در این امر، فاطمه خاتون همسر وی که مقبره‌اش در ضلع شمالی مجموعه امیر چخماق قرار دارد، او را یاری کرد. در ادامه همراه ما در مجله گردشگری هم اقلیم باشید.

اجاره روزانه خانه در تهران

تاریخچه مجموعه امیر چخماق یزد

میدان امیر چخماق یزد، اثر تاریخی مربوط به قرن ۹ هجری و دوران حکومت تیموریان بر ایران است و توسط امیر جلال‌الدین چخماق از سرداران و حاکمان شاهرخ تیموری ساخته شده است. وی پس از رسیدن به حاکمیت این شهر، با همکاری همسر خود، مجموعه امیر چخماق را برای آبادانی و رونق یزد ساخت. شاخص‌ترین این بناها مسجدی با نام مسجد جامع نو است. امیر جلال‌الدین چخماق در جلوی این مسجد، میدان بسیار بزرگ ایجاد کرد که آن میدان از همان زمان تا به امروز به نام میدان امیر چخماق شناخته می‌شود.

مجموعه امیر چخماق

دوره صفوی و قاجار

این مجموعه در دوران صفویه هم به همین نام مشهور بود. در زمان حکومت شاه عباس، تغییراتی در این مجموعه تاریخی صورت گرفت که یکی از آن‌ها ساخت چهارسوقی بر روی بنای کاروان‌سرا بود. در ابتدای قرن ۱۳ هجری، میدان گاهی جلوی درب مسجد و سردر ورودی بازار به حسینیه تبدیل شد. همچنین در دوره حکومت فتحعلی شاه قاجار فردی به نام حاج حسین عطار، بخشی را بر شبستان مسجد امیر چخماق اضافه کرد و قسمت‌هایی از آن را نیز مرمت و بازسازی کرد.

مجموعه امیر چخماق

دوره پهلوی

تا قبل از حکومت پهلوی، مجموعه امیر چخماق به دلیل وجود حسینیه به آرامگاهی برای رفتگان تبدیل شد و اغلب مردم را در آن جا به خاک می‌سپردند. با روی کار آمدن و شروع حکومت پهلوی‌ها، از همان سال‌های ابتدای حکومت، جلوی این امر گرفته شد و تمام قبرها را ویران کردند، تا دوباره این میدان به حالت اولیه خود بازگردد. در دوران حکومت پهلوی تغییرات بسیاری در بنای میدان صورت گرفت که عمده آن‌ها مربوط به زمان پادشاهی رضاشاه است. یکی از مهم‌ترین تغییرات ایجاد شده در آن زمان خیابان‌کشی‌های صورت‌گرفته بود که موجب شد جداره‌های میدان تخریب شود و مسجد امیر چخماق با میدان آن با هم ادغام شدند.

آشنایی با دیگر جاذبه های گردشگری استان یزد:

آشنایی با مجموعه تاریخی امیر چخماق یزد

همان‌طور که گفته شد، امیر چخماق نام میدانی زیبا در بافت تاریخی شهر یزد است که مجموعه‌ای از بناهای مختلف را در خود جای‌داده. از جمله این بناهای تاریخی می‌توان به بازار، تکیه، مسجد و دو آب‌انبار اشاره کرد که از تمام این بناها به عنوان یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های تاریخی و فرهنگی ایران یاد می‌شود. هر یک از بناهای ذکر شده دارای معماری زیبا و ویژگی منحصر به فرد هستند که ارزش آن‌ها را چند برابر می‌کند. میدان امیر چخماق یا به قول مردم یزد میر چخماق یکی از شاخص‌ترین نمادهای شهر یزد است. در ادامه با بناهای تاریخی مجموعه امیر چخماق آشنا می‌شویم.

مجموعه امیر چخماق

بازار حاج قنبر

این بازار قدیمی و تاریخی یکی از جذابیت‌های شهر یزد است که در دوران حکومت پهلوی به دلیل خیابان‌کشی‌های صورت گرفته در این شهر، به دو قسمت تقسیم شد و حتی بخشی از آن با عملیات خیابان‌کشی تخریب شد. امروزه قسمت شمالی این بازار که معروف به قیصریه است، نسبت به دیگر بخش‌ها رونق بهتری دارد.

بازار تاریخی حاج قنبر، قدیمی‌ترین قسمت از بازار سرپوشیده یزد است. علت این نام‌گذاری این است که بنا توسط نظام‌الدین حاج قنبر جهان‌شاهی، حاکم یزد در قرن ۹ هجری ساخته شده است. قدمت این بازار به ۵۰۰ سال می‌رسد. بازار تاریخی حاج قنبر، معماری و کاشی‌کاری‌های بسیار زیبا و جذاب این بازار آن را به یکی از مکان‌های دیدنی یزد در مجموعه امیر چخماق تبدیل کرده است.

تکیه مجموعه امیر چخماق یزد

تکیه، مکانی با غرفه‌های بسیار است که در زمان مراسم‌های عزاداری و انجام نخل برداری حاکم شهر در قسمت شاه نشین و بانوان در دیگر قسمت‌ها مراسم را تماشا می‌کنند. سردر ورودی بازار این میدان دارای دو مناره بزرگ بود که بر اثر بازسازی‌های مربوط به دوره پهلوی تخریب شد و تنها قسمتی از جداره اصلی تکیه باقی ماند که در حال حاضر به عنوان جداره اصلی میدان امیر چخماق شناخته می‌شود.

بخش میانی این جداره به نسبت سایر طاق‌ها ارتفاع بیشتری دارد و دلیل این امر احتمالاً این بوده که این قسمت مکانی برای حضور بزرگان و حاکمان شهر بوده است تا به عنوان مهم‌ترین مقام شهر در مرکز تکیه قرار گیرند و مراسم را تماشا کنند. دو مناره اصلی تکیه هم بر بالای قسمت میانی قرار گرفته که زیبایی و شکوه خاصی را به آن بخشیده است. لازم به ذکر است با این که از ساخت مناره‌های این بنا تقریباً ۸۰ سال می‌گذرد ولی بااین‌وجود طوری طراحی شده‌اند که معرف نوع خاصی از معماری شهر یزد است.

آب انبارهای میدان امیر چخماق

در مجموعه امیر چخماق یزد سه آب‌انبار وجود دارد که یکی از آن‌ها به نام آب‌انبار میدان تخریب شده و از بین رفته است. اما دو آب‌انبار در این مجموعه باقی‌مانده این آب‌انبارها تقریباً ۴۰ سال پیش همچنان مورداستفاده قرار می‌گرفتند؛ ولی امروزه با پیشرفت شهرسازی از آب‌انبارها به عنوان بنای تاریخی شهر استفاده می‌شود. آب‌انبار میدان که به دستور شخص امیر چخماق همراه با مسجد با شکوه این مجموعه ساخته شد، در دوره پهلوی به دلیل احداث خیابان تخریب شد و اثری از آن دیده نمی‌شود.

مجموعه امیر چخماق

مسجد امیر چخماق

مسجد امیر چخماق یا میر چخماق که با نام مسجد نو نیز شناخته می‌شود، قدیمی‌ترین بنای مجموعه امیر چخماق است. این مسجد از لحاظ زیبایی شناسی و معماری در جایگاه دوم مساجد شهر قرار دارد. در ادامه مقاله با ویژگی‌های معماری بارز آن آشنا می‌شویم.

ویژگی‌های بارز معماری مسجد امیر چخماق یزد

  • نخستین ویژگی جالب‌توجه این مسجد ورودی‌های مختلف آن است که امکان دسترسی به آن را از چندین محله فراهم کرده است.
  • دومین ویژگی مهم معماری مسجد امیر چخماق، دو شبستان آن است که یکی از آن‌ها شبستان مخصوص زمستان و دیگری مخصوص تابستان است. شبستان مربوط به فصل تابستان به دلیل ساختار معماری و وجود بادگیر در قسمت بالایی خود، در فصل تابستان فضایی با هوای خنک ایجاد می‌کند. شبستان مخصوص فصل زمستان در دو طرف دالان ورودی اصلی قرار گرفته است تا نور و گرمای آن بخش در زمستان، توسط نور خورشید تأمین گردد.

amirchakhmagh5

  • یکی دیگر از ویژگی های برجسته این مسجد کاشی‌کاری‌های بی‌نظیر آن است که با زیبایی بسیار شما را به وجد می‌آورد.
  • شاید برای شما هم جالب باشد که مسجد امیر چخماق مناره ندارد. البته دلیل این موضوع کاملاً مشخص نیست اما دو احتمال برای این امر وجود دارد. اولین آن این است که مساجدی که در گذشته توسط بانوان ساخته می‌شد مناره نداشتند. دومین احتمال آن اهمیت مسجد برای هر دو گروه اهل سنت و شیعه است، زیرا مساجد اهل سنت دارای یک مناره و مساجد شیعه دارای دو مناره هستند. مناره نداشتن مسجد امیر چخماق، محلی برای وحدت اهل سنت و شیعه را فراهم کرده است.
  • یکی از جاذبه‌های دیگر مسجد امیر چخماق وجود کتیبه‌های تاریخی به خط ثلث و کوفی است.

جاذبه های گردشگری جذاب دیگری از سراسر ایران که خواندن آن را به شما پیشنهاد می کنیم:

کلام پایانی مجموعه امیر چخماق یزد

در این مقاله به بررسی کامل مجموعه امیر چخماق و جاذبه‌های آن پرداختیم و در پایان باید اشاره کنیم که اگر به این شهر سفر کردید، حتماً از مجموعه تاریخی و زیبای امیر چخماق بازدید کنید و اوقات بسیار خوشی را برای خود رقم بزنید. شما می‌توانید در تمام ساعات شبانه روز از این مجموعه تاریخی بازدید کنید؛ مخصوصاً در شب با نورپردازی‌های زیبا که جلوه‌ای بسیار خاص به این بنا می‌بخشد. در گذشته امکان بازدید از قسمت بالایی تکیه نیز وجود داشت، اما به‌منظور حفاظت از این بنای تاریخی دیگر نمی‌توانید وارد آن شوید.