بازار قدیمی زنجان که طولانی‌ترین بازار سرپوشیده در ایران شناخته شده است، جزء یکی از مهم‌ترین بازارهای دوره قاجار بوده و امروزه نیز بیش از پیش رونق تجاری گرفته است. در ادامه برای شناخت بیشتر این بازار همراه ما در مجله گردشگری هم اقلیم باشید.
پیش درآمدی بر بازار قدیمی زنجان
از دیرباز بازارها نقش مهمی در تجارت و پیشرفت اقتصادی شهرها داشتند؛ زیرا در بازارها با خرید و فروش محصولات، علاوه بر رفع نیاز مردم، چرخه اقتصاد و درآمدزایی رونق می‌گرفت. بنابراین شهرهایی که بازارهایی بزرگ و مهم داشتند از لحاظ اقتصادی و تجارت، نقش پررنگ‌تری داشتند. بازار قدیمی زنجان به عنوان یکی از بناهای تاریخی شهر زیبای زنجان انتخاب شده است که چشم هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند. انواع سوغات زنجان، صنایع دستی، ظرف و ظروف، لباس‌های محلی و بسیاری از محصولات دیگر در دل این بازار بزرگ وجود دارد. در این بازار هر راسته مخصوص حرفه‌ای خاص است و مردم روزانه برای خرید بسیاری از محصولات به این بازار زیبا مراجعه می‌کنند. با وجود قدمت طولانی، بنا هنوز بافت خود را حفظ کرده و یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی در زنجان و ایران شناخته شده است.
بازار قدیمی زنجان مشرف به دروازه جنوبی شهر ساخته شده که در دل بافت قدیمی شهر است. نام دیگر این دروازه قلتوق است. این بازار به صورت یک خط مستقیم از شرق تا غرب کشیده شده و به همین دلیل به دو قسمت بالا بازار و پایین بازار تقسیم شده است. به دلیل گستردگی بالا، تنوع راسه‌ها، کاروانسراها و مسجدهای فراوان در اطراف آن جزء یکی از پوباترین بناها در کل استان زنجان است. اگر قصد سفر به زنجان را دارید یا دوست دارید اطلاعات خود را در این موضوع بالا ببرید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
تاریخچه بازار تاریخی زنجان
این بازار در طول پادشاهی دو تن از شاهان قاجاری ساخته شده است. ابتدا در سال 1205 هجری قمری و در زمان حکومت اولین پادشاه قاجار یعنی آقا محمد خان قاجار ساخت این بنا آغاز شد. پس از 8 سال در زمان پادشاهی فتحعلی شاه قاجار بازار به طور کامل ساخته و آماده تجارت شد. بعد ها رفته رفته با گسترش کاروانسراها، گرمابه‌ها، مساجد و راسته‌های بیشتر کار این بازار باشکوه تمام شد. بنابراین در زمان پادشاهی محمدعلی شاه قاجار، بازار قدیم زنجان به مجموعه‌ای تجاری و مهم تبدیل شد و تکامل یافت.
راسته‌های بازار قدیمی زنجان
همت و هوشمندی بی بدیلی که در طراحی و ساخت این بازار به کار گرفته شده است سبب شده تا به کمک راسته‌های مجزا، کنترل قیمت کالاها و نظارت بر تجارت مردم به خوبی انجام شود. بازار قدیمی زنجان شامل 8 راسته است که فعالیت‌هایی همچون بزازی، سراجی، مسگری، زرگری و … انجام می‌شود. وجود کاروانسراها و مساجد در این بازار موجب شده تا همواره مردم استان نسبت به این بازار بزرگ دید ویژه‌ای داشته باشند. کاروانسرای حاج علی قلی و کاروانسرای حاج کربلایی علی از معروف‌ترین کاروانسراهای بازار قدیم زنجان است که رسالت عرضه کالاها را برعهده داشتند. مساجد مشرف به این بازار شامل مسجد آقا سید فتح الله، مسجد جامع، مسجد حجت‌السلام و مسجد ملار است.
وجود 940 دهنه مغازه موجب شد تا بیش از 10 نوع حرفه در این بازار رونق بگیرد. طولانی‌ترین بازار ایران با 56 راه ورودی اصلی و فرعی توانسته به شبکه‌ای ارتباطی با کل شهر برقرار کند.
بازار قیصریه، راستایی گران‌قیمت در دل بازار قدیم زنجان
بازار قیصریه راستایی در بازار قدیمی است که محل فروش کالاها و اجناس گران قیمت است. امروزه این بازار مرکز فروش لوازم لوکس در زنجان است که جزء یکی از پررونق‌ترین راسته‌ها در بازار قرار گرفته است. بازار قیصریه با مشرف شدن بر خیابان امام خمینی و سبزه میدان توانسته به مسجد جامع زیبا نیز متصل شود و رونق خود را چندین برابر کند.
حالا که به زنجان سفر کرده‌اید پیشنهاد می‌کنیم از چند مکان مهم آن دیدن کنید.
- حسینیه اعظم زنجان
- مسجد جامع زنجان، تلفیقی شگفت انگیز از علم و هنر در عهد قاجار
- بازار قدیمی زنجان، بنایی سنتی از قاجاریان که طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران شد
میدان‌های اطراف بازار قدیمی زنجان
از آنجایی که در گذشته زنجان شهر بسیار مهمی برای تجارت و دادوستد کالا بود، کثرت کاروانسراها در این شهر تعجب برانگیز نبود. این کاروانسراها با میدان‌هایی جهت دادوستد کالا به یکدیگر متصل شده‌اند. در اصل وجود کاروانسراها موجب ایجاد رونق و شکل‌گیری تجارتی جدید شد. دست‌فروشان و روستاییان برای فروش محصولات خود در این میادین اقدام به فروش محصولات خود کردند و مسافران و کاروان‌ها با استقبال خود به این کسب و کارها رونق بخشیدند.
معماری و شکوفایی هنر در بازار قدیمی زنجان
شاید از خود بپرسید علت اهمیت ویژه این بازار چیست؟ و چرا در طی زمان گسترش پیدا کرده است و امروزه طولانی‌ترین بازار ایرا است؟ در یک جمله باید به شما بگوییم که فنون معماری به کار رفته شده در این بازار اهمیت آن را نسبت به سایر بناها دوچندان کرده است.
یکی از مهم‌ترین علت‌های بازدید گردشگران و مسافران از بازار قدیم زنجان، ظاهر زیبا و معماری قاجاری آن است. به کارگیری طاق‌ها و قوس‌هایی با طرح‌هایی چون هلالی، جناغی، گهواره‌ای در راسته‌ها یا استفاده از کاشی‌هایی که منحصر به هنر و معماری در دوره قاجار بوده است زیبایی شگفتی به این مجموعه بخشیده است. به کار گرفتن دقت و ظرافت در ساخت ایت بازار سبب شد تا همواره پرشکوه و پررونق بماند.
سرای ملک در بازار زنجان
یکی از بناهای زیبا در قسمت بازار پایین زنجان با مساحت 2811.82 متر مربع سرای ملک است. این بنای چهار ایوانی که ضلع شمالی مرتفع‌تری دارد با طراحی خاص و منحصربه فردی ساخته شده است. همچنین از لحاظ موقعیت جغرافیایی نیز مشرف به گرمابه حاجی داداش و سرای گلشن است.
حاج داداش ، نمادی سنتی در بازار قدیمی زنجان
حاج داداش نام گرمابه‌ای زیبا در شهر زنجان است که در زمان قدیم کاربرد وسیعی برای بازاریان و اهالی شهر داشت. امروزه کاربری آن تغییر پیدا کرده اما بافت و سبک و سیاق اصیل خود را حفظ کرده است. مردم خوش ذوق زنجان با ایجاد فضایی مفرح در قالب یک سفره‌خانه سنتی، از این بنای باستانی نهایت بهره را می‌برند.
کلام پایانی
در این مقاله سعی کردیم یکی از زیبایی‌های پررنگ و چشمگیر استان زنجان را به شما معرفی کنیم. چنانچه قصد سفر و گردش به این استان زیبا را داشتید حتما به بازار قدیم زنجان سر بزنید تا علاوه بر خرید سوغاتی‌های بی‌نظیر زنجانی، طولانی‌ترین بازار ایران را از نزدیک دیده باشید. امیدواریم که از خواندن این مقاله لذت برده باشید.