همانطور که می‌دانید استان فارس از آن استان‌هایی است که جاذبه‌های گردشگری بیشماری را در خود جای داده است. اما در این بین تنها برخی از آن‌ها شناخته شده هستند و تعداد زیادی از آن‌ها را کمتر افرادی می‌شناسند و از آن‌ها دیدن کرده‌اند. در این مطلب نیز قصد داریم به یکی از همین جاذبه‌های دیدنی اشاره کنیم که جزو تاریخی‌ترین جاذبه‌های استان فارس به حساب می‌آید. این جاذبه گردشگری قلعه سفید است که در روستای ممسنی یا نورآباد استان فارس قرار گرفته است. در ادامه این مقاله از مجله گردشگری هم اقلیم بیشتر درباره قلعه سفید ممسنی صحبت می‌کنیم تا با استفاده از این مطلب بتوانید اطلاعات کاملی را درباره این مکان به دست آورید.
فهرست محتوا
درباره روستای ممسنی
ممسنی شهرستانی زیبا و کوچک است که در غرب شهر شیراز در نورآباد قرار گرفته است. این شهرستان علاوه بر نام ممسنی با نام شولستان نیز شناخته می‌شود که شول برگرفته از نام یکی از قبیله‌های لر است. اگر بخواهیم درباره آب و هوای این منطقه بگوییم، باید اشاره کنیم این منطقه دارای آب و هوایی سرد و در برخی موقعیت‌ها معتدل است؛ در واقع در ارتفاعات هوا سرد است و وقتی به سمت پایین می‌آیید هوا معتدل می‌شود.
ممسنی جاذبه‌های گردشگری زیادی دارد که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- امامزاده شیرمرد
- آبشار تنگسا
- برج میل اژدها
- رودخانه سرآب سیاه
- سراب بهرام
- چشمه دیمه
- قلعه سفید
- و…
درست است که ممسنی وسعت زیادی ندارد اما جاذبه‌های گردشگری و بنا‌های تاریخی زیادی مانند قلعه سفید را در خود جای داده است که بازدید از آن‌ها می‌تواند جالب و سرگرم‌کننده باشد. به عنوان مثال یکی از جاذبه‌های تاریخی به غیر از قلعه سفید ممسنی که به تازگی در این روستا پیدا شده است، باقی مانده یکی از شهرهای هخامنشی است که لیدوما نام دارد و بازدید از آن هیجان انگیز و جذاب است.
مردم ممسنی مردمی بسیار خونگرم و مهمان‌نواز هستند و به بهترین شکل از گردشگران و مسافران این شهرستان پذیرایی می‌کنند. آن‌ها خرج زندگی خود را معمولا با کشاورزی به دست می‌آوردند و افرادی تلاشگر و زحمتکش هستند. گویش مردم ممسنی، لری است که قدمت آن به دوران ساسانی‌ها برمیگردد. علاوه بر لری در برخی از بخش‌های این شهرستان مردم به زبان ترکی نیز سخن می‌گویند که به طور کلی این زبان در دو طایفه کشکولی و دره شوری مرسوم است.
علاوه بر جاذبه‌های تاریخی، ممسنی جاذبه‌های طبیعی زیادی دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- روستای هرایرز
- چشمه سراب باغ
- تفرجگاه دیمه میل
- تفرجگاه تنگه گجستان
- تفرجگاه برم شور ماهور
- روستای خومه زار
- روستا دهنو مرکزی
- روستای کرم آباد
بخش‌های مختلف نورآباد ممسنی
به طور کلی نورآباد ممسنی به چهار بخش کلی تقسیم می‌شود:
- بخش رستم که شامل رستم ۱، ۲، ۳ و پشتکوه رستم است.
- بخش دشمن زیاری که شامل دهستان‌های دشمن زیاری و مشایخ است.
- بخش ماهور میلانی که شامل دهستان‌های ماهور و میشان است.
- بخش مرکزی که شامل دهستان‌های بکش ۱، ۲، جاوید ماهوری، جوزاروفهلیان، شهرستان ممسنی و ۶۰۰ روستای کوچک است.
مشخصات قلعه سفید ممسنی
قلعه سفید ممسنی از آن مکان‌هایی است که اگر به شهرستان ممسنی سفر کردید حتما باید از آن دیدن کنید. در شهرستان ممسنی قلعه‌های زیادی وجود دارد، اما قلعه سفید در بین آن‌ها از جذابیت بیشتری برای گردشگران برخوردار است. این قلعه با نام دژ سفید نیز شناخته می‌شود و قدمت آن به دوران پیش از ظهور اسلام برمیگردد. این قلعه در ارتفاع کوه واقع شده و از شمال، جنوب، شرق و غرب کوه امکان دسترسی به آن وجود دارد. دور تا دور قلعه را برج‌ها و دروازه‌هایی پر کرده است که در گذشته برای محافظت از قلعه مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
از نامگذاری‌های دیگری که برای قلعه سفید استفاده می‌شود می‌توان به سپیدز، سپید دژ و سفید قلعه اشاره کرد. این قلعه یک بار به دست هلاکوخان و یک بار به دست تیمور گورکانی تخریب شده است با این حال هنوز هم به عنوان یک قلعه تاریخی و دیرینه در ممسنی قابل بازدید است.
راه‌های دسترسی به دژ سفید
همانطور که در بخش قبلی نیز اشاره کردیم، از چهار طرف کوه می‌توان به این قلعه زیبا دسترسی پیدا کرد. مسیر جنوب و شرقی که به دژ سفید ختم می‌شوند، برای پیاده روی مناسب هستند و در واقع امکان استفاده از خودرو برای رفتن از این دو مسیر وجود ندارد. راه جنوبی که به قلعه سفید ختم می‌شود، سیاه شیر نام دارد که در حال حاضر مسدود است و امکان استفاده از آن وجود ندارد. راه شرقی منتهی به قلعه سفید ممسنی با نام شیر کلاه و راه غربی با نام شتر خواب شناخته می‌شود که هر دو سواره‌رو هستند و امکان عبور با خودرو از آن‌ها میسر است. شیرکلاه بر سر راه شیراز و شترخواب در کنار نورآباد قرار دارد که بسته به موقعیت مکانی که در آن قرار دارید می‌توانید از در دسترس‌ترین راه استفاده کنید.
آب و هوای محل قرارگیری قلعه سفید ممسنی
همانطور که اشاره کردیم، زمانی که در ممسنی در ارتفاع کوه قرار می‌گیرید با آب و هوایی سرد مواجه خواهید شد. البته این سرما زیاد نیست چرا که سطح بالای کوهی که قلعه بر روی آن قرار گرفته صاف است و بر روی آن کشاورزی انجام می‌شود. در نتیجه آب و هوا آنقدر‌ها هم سرد و کشنده نیست.
منطقه قرارگیری دژ سفید به طور کلی از آب و هوای بسیار خوب و دلچسبی برخوردار است؛ سند این حرف جنگلی است که در گذشته در آن جا قرار داشته است. در واقع سالیان گذشته در این منطقه جنگلی با انبوهی از درختان بلوط، بادام کوهی، انجیر، زیتون، انار و انگور وجود داشته است که همین موضوع می‌تواند دلیل محکمی برای اثبات بی‌نظیر بودن آب و هوای این منطقه باشد.
تاریخچه سپید دژ
در طول تاریخ قلعه سفید با حوادث و اتفاقات زیادی رو‌به‌رو شده است. در واقع در دوران‌های مختلف قلعه سفید ممسنی شاهد اتفاقات و شرایط مختلفی بوده است که در ادامه درباره هر یک از دوران‌ها سخن می‌گوییم:
دوران مغول| قلعه سفید ممسنی
در دورانی که مغولان بر ایران تسلط پیدا کرده بودند، هلاکو دستور تخریب قلعه سفید را صادر کرد که خوشبختانه قلعه از این تخریب در امان ماند. همچنین گفته می‌شود در همان دوران و در جنگ‌هایی که بر سر جانشینی بین فرزندان شرف الدین محمود شاه صورت گرفته بود، شمس الدین محمد که یکی از این فرزندان بود مدتی در این قلعه زندانی شده بود. بعد‌ها او از قلعه فرار کرد و در جنگ جان خود را از دست داد.
دوران مظفریان و تیموریان
در زمان حکومت آل مظفر در استان فارس، سر‌سلسله دودمان مظفریان که مبارزالدین محمد نام داشت به دست پسران خود در قلعه سفید زندانی شد. همچنین زمانی که تیمور گورکانی قصد از بین بردن حکومت آل مظفر را داشت، دو شبانه روز در قلعه سفید مشغول جنگ بودند و در آخر تیمور قلعه را تسخیر کرد و سلطان زین العابدین که در آنجا حبس بود را کشت. بعد از این واقعه نام قلعه سفید در تاریخ پر‌رنگ‌تر شد.
دوران صفویان
در دوران صفویان بنیانگذار این سلسله قصد از بین بردن کامل حکومت آق قویونلو‌ها را داشت و به همین دلیل برای جنگ با آخرین پادشاه آن‌ها که سلطان مراد نام داشت و از قضا در قلعه سفید ساکن شده بود، به سمت آنجا حرکت کرد. اما وقتی به آنجا رسید او را پیدا نکرد و در نتیجه قلعه سفید ممسنی را ترک کرد و عازم شوشتر شد.
همچنین گفته می‌شود برادر شاه طهماسب صفوی که القاص میرزا نام داشته است، به قصد تسخیر شیراز به آنجا می‌رود. به دلیل مشکلات راه از مسیری می‌رود که به قلعه سفید ختم می‌شود و تصمیم می‌گیرد همان‌جا بماند اما متوجه می‌شود حاکم کازرون در آنجا ساکن است. در آخر جنگ بین ممسنی‌ها و سپاه القاص صورت می‌گیرد و سرانجام آن به شکست و فرار سپاهیان شولستان و ممسنی ختم می‌شود.
دوران قاجار
در زمان قاجاریه نیز قلعه سفید با چالش‌هایی رو‌به‌رو شده است. در اواخر پادشاهی فتحعلی شاه، ممسنی‌ها با فرماندهی سرکرده‌شان که ولی خان بکش نام داشت، در حال نا‌فرمانی بودند و از دستورات سرکشی می‌کردند. حکومت قاجار نیز در مقابل آن‌ها ساکت ننشست و لشگری را برای سرکوبشان به ممسنی فرستاد. قلعه سفید که ممسنی‌ها در آن ساکن بودند تسخیر شد و آن‌ها سرانجام مجبور به تسلیم شدند. نزدیک به صد زن به همراه فرزندان خود به خاطر اینکه به دست قاجاری‌ها اسیر نشوند خود را از بالایی کوهی که قلعه در آنجا قرار داشت پایین انداختند و کشته شدند.
در زیر لیستی از حوادث تاریخی اتفاق افتاده در قلعه سفید را برایتان آوردهایم:
- کشته شدن سلجوق شاه
- کشته شدن حاکم یزد محمد بن دشمنزیار
- حمله القاص میرزا به قلعه سفید
- محل اقامت شورشیان فارس
سخن پایانی
در این مطلب تلاش کردیم تا توضیحات کاملی را از قلعه سفید به شما ارائه دهیم از آب و هوا و موقعیت مکانی گرفته تا تاریخچه قلعه را برایتان شرح دهیم. امیدواریم با استفاده از این توضیحات بتوانید با این قلعه زیبا و تاریخی به خوبی آشنا شوید و در سفر خود به شیراز از آن دیدن کنید.
اگر تجربه بازدید از قلعه سفید ممسنی را دارید، خوشحال می‌شویم آن را با ما به اشتراک بگذارید تا کاربران دیگر بتوانند از نظر شما نیز برای تصمیم‌گیری در بازدید از این مکان تاریخی استفاده کنند.
