راز مثلث برمودای ایران 

کویر ریگ جن

افسانه ها و شایعات زیادی در این مورد این منطقه وجود دارد که برخی بر پایه خرافات هستند و برخی علمی. در ادامه همراه وب سایت گردشگری هم اقلیم باشید تا با کویر ریگ جن بیشتر آشنا شوید.

کویر ریگ جن در جنوب غربی دشت کویر و از شمال به جنوب سمنان و جنوب شرق گرمسار است. ریگ جن با وسعتی برابر با ۳۸۰۰ کیلومتر مربع در این محدوده قرار گرفته است. به عبارتی ریگ جن در حاشیه شمالی کوه گوگردی و در حاشیه شرقی به جاده دامغان ـ جندق واقع شده است.

قسمت عمده ریگ جن از باتلاق های نمکی و کویرهای مسطح پفکی تشکیل شده و به همین خاطر، مکانی هیجان انگیز برای گردشگری در همه فصل های سال به خصوص پاییز محسوب می‌شود.

تفاوت مثلث برمودای ایرانی با مثلث برمودا آمریکایی

مثلث برمودای آمریکا، در دریا قرار دارد و می گویند که حتی اگر هواپیمایی از بالای آسمان مثلث برمودا عبور کند، ناپدید خواهد شد. ده ها فیلم سینمایی برجسته در مورد پدیده طبیعی ساخته شده است. تعدادی از گفته شد ها در مورد آن واقعی است و تعدادی دیگر فقط تفکر افرادی است که تا به حال به آن سفر نداشته اند .

مثلث برمودا در واقع منطقه ای در اقیانوس آتلانتیک بین برمودا، پرتو ریکو و فلوریدا است که به ناپدید کردن کشتی ها، قایق ها و هواپیماها و به طور کلی هر چه که در آن منطقه و یا بر فراز آن منطقه باشد، شهرت دارد.

تا حالا بیشتر از ۱۰۰۰ کشتی و هواپیما در این منطقه ناپدید شده است و همچنین کشتی های بسیاری هنگام عبور از موقعیت مکانی برای همیشه گم شده اند.

مثلث برمودای ایران کاملاً در نقطه مقابل آن قرار دارد و یک مکان کویری می‌باشد. کویری کاملاً خشک و بی آب و علف که هیچ جنبنده و موجود زنده ای در آنجا یافت نمی شود.

واقعیت های این جاذبه طبیعی

تپه های ماسه ای و هرمی در سراسر ریگ جن پراکنده شده اند و منظره ای بسیار زیبا را شکل می دهند که افسانه هایی هم توسط مردم محلی این منطقه گفته می شود که سفر به این منطقه را هیجان انگیز تر می کند. زمزمه مردم محلی میگوید که؛ اجنه ، نیروهای ماورایی و اهریمنی تحت هیچ شرایطی نمی گذارند پای شما به این کویر باز شود.

اما با تمام این صحبت ها ریگ جن امروزه مقصد گردشگری تورهای مسافرتی بسیاری شده وسفر با تور به شکل دسته جمعی و با راهنمای کار بلد؛ میتواند این مکان به ظاهر ترسناک را برای شما به شگفت انگیز تر و به یادماندنی ترین کویری که دیده اید تبدیل کند.

سنگ های سیاه رنگی که در ۲۰ کیلومتری جنوب مرکزی ریگ جن قرار دارد، این سنگ های سیاه ذوب شده معادن فلزات مختلف هستند که از ارتفاعات کوه ملاهادی و معادن منطقه استخراج شده و به همین خاطر می توان منطقه ای سرشار از فلز و معادن نیز دانست.

کویرهای رسی

کویرهای رسی در مناطق مرکزی و شرقی ریگ جن گسترده است .غیر از صفحات رسی بر روی سطح این کویرها هیچ نوع پوشش دیگری قابل مشاهده نیست.این کویرها در نتیجه جمع شدن لایه های نازک از مواد ریز فصلی رشد یافته اند و بودن لایه های بزرگتر تر در این رسوبات نشان از طغیان های غیرعادی بر روی این صفحات است.

بعد از بوجود آمدن کویرهای رسی امکان دارد بر اثر تغییر شرایط هیدرولوژیکی، در نتیجه تغییر شرایط جوی، و یا تغییر شکل چاله، تغییر یابند. مثلا صفحات باد کرده بر روی آنها قابل مشاهده است.

کویر های پف کرده و یا متورم در این نواحی به وضوح دیده می شود که در عمق صفر تا ۱۶ سانتیمتری بالاخص ۸ الی ۱۶ سانتیمتری از سطح زمین دارای املاحی چون سولفات سدیوم می باشد.

نمک سولفات سدیوم در موارد مختلفی مورد مصرف قرار میگیرد از جمله تولید کاغذسازی،شیشه سازی، مواد شوینده و… که با کنار زدن خاک سطحی، خاک مرغوب که شامل املاح زیادی است استخراج میشود.

کویرهای رسی خیس

کویرهای رسی خیس در شمال و شمال غربی ریگ جن گسترش پیدا کرده اند.این گروه دارای کویر های صفحات رسی و حوزه نم دار یا خیس می باشند.در حقیقت بهتر می توان گفت مواد مه این کویرها را تشکیل داده شبیه به کویرهای رسی است،اما یک تفاوت وجود دارد که سطح قسمتی از آن (حوزه خیس)، پایین تر از سطح آب زیرزمینی تابستانه است.

کویرهای رسی خیس از کویرهای رسی و در نتیجه بالا آمدن سطح آب زیرزمینی بوجود آمده اند.کویرهای چربه،در این مناطق که شامل املاحی چون کلرورکلسیوم (cacl2) که قابل استخراج هستند مشاهده می شود.کلرور کلسیم با خاصیت جذب کنندگی به عنوان جاذب رطوبت در صنعت مورد استفاده قرار می گیرد.

کویرهای رسی نمکزار

در قسمت غربی ریگ جن و در حد فاصل کویرهای رسی خیس شمال ریگ جن و دیواره های ماسه ای پنچ گانه کویرهای رسی همراه با نمکزار گسترش پیدا کرده اند.سطح این کویرها پوشیده از صفحات رسی و نمکزار می باشد.به همراه نمکزار،کویرهای رسی عموما در آبخیزها و چاله قرار داردکه شامل سنگهای دوره میوسن و بدون شک تبخیری هستند.

 در اواخر این سال ها نمک موجود در صفحات بلندتر که در گذشته به دلیل بالا بودن سطح آب زیرزمینی و یا طغیان هرز آبهای شور پدیدار شده بوده است شسته شده و به مناطق پس تر جنوبی تر منتقل می شود.

برای استخراج املاح نیترات پتاسیوم (شوره) شوره زار ها، مورد استفاده قرار میگیرد.استفاده از نیترات پتاسیوم نیز به عنوان کود زراعی می باشد اما موارد مصرف مهم تر دارد و از آن در تهیه باروت ودیگر مواد متفرقه بکار می رود.

آب و هوا کویر ریگ جن

منطقه ریگ جن بخشی از فلات مرکزی ایران است و دارای آب و هوای شبیه به نقاط حاشیه این فلات است.قسمت مرکزی ایران از یک فلات گسترده ایجاد شده است که تحت احاطه کوههای بلند می باشد که مانع نفوذ رطوبت دریا اطراف به این منطقه می شوند.قسمت عمده این بخش آب و هوای خشک و بیابانی را داراست که در آن میزان تبخیر بیش از تراوشات جوی است .

تابستان های بسیار گرم و خشکی در ریگ جن احساس می شود و تغییرات فصلی آب و هوا از جمله تابش آفتاب در ریگ جن بسیار فراوان است.

متاسفانه بدلیل اینکه در ریگ جن ایستگاه های زمینی هواشناسی وجود ندارد، تنها میتوان به آمار شهر های حاشیه این منطقه مراجعه کرد.که در شهر گرمسار در بهمن ماه ۸/۴ درجه سانتی گراد حداقل دما به ثبت رسیده و حداکثر دمای مطلق این شهر ۴۳ درجه سانتی گراد در سال ۷۹ مربوط به مرداد ماه میباشد.

با در نظر گرفتن تغییرات +۵ درجه در ساعات روز و در شب میتوان پیش بینی کرد دما بین ۱ تا +۴۸ درجه سانتیگراد در بخش شمالی ریگ جن متغییر می باشد .این دما به جهت مجاورت تپه های ماسه ای دم ریگ در محل جنوبی ریگ، تیر ماه تا +۵۰ درجه سانتیگراد ، افزایش یابد.

در آذر ماه با ۷۱درصد حداکثر متوسط رطوبت و حداقل با ۲۲ درصد رطوبت نسبی مربوط به خرداد ماه میباشد . براساس بررسی های ۱۰ ساله ( از سال ۶۵ تا ۷۵) بطور متوسط ۸ ماه سال میانگین درجه حرارت از ۵۰ درصد رطوبت نسبی بالاتر بوده که نشان دهنده ی هوای به شدت خشک است که ۴ ماه دیگر فصل سرما و بارندگی رطوبت نسبی هوا بر درجه حرارت غلبه کرده و هوا تا حدودی مرطوب میشود .

کویر ریگ جن تشنه ی آب شیرین

به دلیل اینکه در ریگ جن آب محدود به چند چشمه آب تلخ و شور در موقعیت های بسیار دور از هم واقع شده اند. در موقعیت شمال شرقی ریگ جن حبله رود در کنار ریگ جن در حرکت است که بزرگترین رودخانه به حساب می آید. جمع آب رود ( رودسر دره ) از دیگر رودهایی ست که در امتداد ریگ جن در جریان است که آب آن نیز غیر قابل مصرف و شور میباشد.

در ارتفاعات کوه گوگرد، موقعیت شمالی ریگ جن رودخانه ورگی سر چشمه می گیرد و مسیر آن از شمال غربی به جنوب شرقی میباشد. از ارتفاعات شمال شرقی گرمسار و منطقه لزوره رودخانه فصلی رامه یا تنگ چهار طالق آغاز شده و بعد از یکی شدن به خوشابرود از موقعیت شمال به جنوب به سمت آبادی ده نمک ادامه و وارد ریگ جن شده است.

از ارتفاعات زرومند، در قسمت جنوب شرقی ریگ جن رودخانه زرومند شکل گرفته و با دیواره دم ریگ در خطی موازی و در جهت شرقی-غربی به ریگ جن می ریزد.

گل و لجن های باتلاق

گل و لجن های باتلاقی ریگ جن درسته بسیار خطرناک هستند، اما خیلی از شهروندانی را که عادت به رستوران گردی و پاساژ گردی دارند به سمت خود جلب می کند تا وقایع های طبیعی را از نزدیک مشاهده کنند. در ریگ جن تا کیلومتر ها فقط مارو حشرات مختلف  خواهیددید .سازمان محیط زیست باید به شما مجوز دهد. اگر با تور به این سفر می‌روید خیالتان از مجوز راحت باشد، اما اگر گروهی سفر میکنید حتما مجوز بگیرید؛ برنامه شروع و پایان سفرتان را هم اعلام کنید تا مشکلی برای شما به وجود نیاید.

هیچ آبی در ریگ جن در دسترس نیست و در قسمت جنوب شرقی آن، تپه های ماسه ای قرار دارد که به نام دم ریگ جن معروف هستند.

در سال ۱۹۹۷ میلادی کویر شناس معروف ایرانی به نام علی پارسا به همراه رییس وقت پارک ملی کویر با استفاده از هواپیمای خصوصی از ریگ جن عبور کردند. آنها در این سفر هوایی چند ساعته اولین چیزی که به آن برخورد کردند گودالی بود که تازه به وجود آمده و داخل گودال، یک فضای آبی بزرگ به چشم می خورد؛ از آب شور پر شده بود.

اطراف آن، نمک کریستال قرار داشت و رنگ قهوه ای آن ها از داخل هواپیما به صورت واضح مشخص بود و پس از این سفر او بارها با خودروی شخصی خود به ریگ جن سفر کرد.

تنوع زیستی کویر ریگ جن

به وسعت زیادی از ریگ جن بدون پوشش گیاهی و پراکندگی جانوری می باشد.باید بدانید از شرایط پوشش گیاهی و حیات وحش این منطقه هنوز هم که هنوز است اطلاعات و مشخصات کاملی در دسترس نمی باشد.

اما در حاشیه آن یعنی هموار سینه کوه در دهانه ی چاه گرگ و دهانه ی تنگ ظلمات وهمین طور دامنه های کافرکوه، وجود جبیر و گور ایرانی گزارش شده است.به علت تعدیل سختی کویر و بالا رفتن پوشش گیاهی در منطقه دم ریگ تنوع زیستی تیپیک مناطق کویری قابل مشاهده است.

این تنوع زیستی شامل روباه شنی،کاراکال،شاهین،گرگ،جرد، گربه شنی، خرگوش، پامسواکی، پایکا، انواع مار و عقرب، انواع آگاما و جکو،سارگپه بیابانی، عقاب طلایی، شغال و… است و نیز در زمان حکومت شاه عباس گله های آهو در این منطقه بوده است که به احتمال بالا به علت شکار بی رویه رو به انقراض گذاشته اند.

ریگ جن با چندین منطقه حفاظت شده از جمله منطقه شکار ممنوع ملاهادی، منطقه حفاظت شده عباس آباد نایین، منطقه شکار ممنوع اردستان، منطقه شکار ممنوع چوپانان و علی الخصوص پارک ملی کویر که یکی از زیستگاه های یوز آسیایی است در مجاورت است و میشود گفت که بسیاری از حیات وحش این مناطق در بخش هایی از ریگ جن نیز زیست می کنند.

کویر ریگ جن، زیستگاه چه جانوارانی است؟

پوشش جانوری و گیاهی آن در هر منطقه جغرافیایی از اهمیت بالایی برای پژوهشگران و همچنین از جنبه اثرات آن بر محیط زیست برای ساکنان آن برخوردار است.نواحی بزرگی از ریگ جن به دلیل گرمای شدید و شرایط بسیار دشوار کویری بدون هرگونه پوشش جانوری و گیاهی بشمار می رود.

ولی در منطقه دم ریگ به دلیل بالا بودن پوشش گیاهی و تعدیل سختی کویر تنوع زیستی معمول مناطق این چنینی قابل مشاهده است.گونه هایی مانند انواع مار و عقرب،سارگپه بیابانی، پایکا،خرگوش، کاراکال، گربه شنی،جرد، روباه شنی، پامسواکی، انواع آماگا و جکو، گرگ و شغال، شاهین، عقاب طلایی می باشد.

برای آن دسته از افرادی که علاقه مند به محیط زیست می باشند باید بگوییم این ریگزار در همسایگی چندین منطقه حفاظت شده می باشد ، از جمله این مناطق می توان به منطقه حفاظت شده عباس آباد نایین ، منطقه شکار ممنوع چوپانان ، منطقه شکار ممنوع ملا هادی ، منطقه شکار ممنوع ملا هادی پارک ملی کویر اشاره کرد که جزوه ی زیست گاههای یوز آسیایی همچنین محسوب می شود.

به علت اینکه این منطقه از اقلیم سخت کویری برخوردار است هیچگونه اثری از ساخت و ساز های بشری به چشم نمی خورد. آن چیزی که از تمدن و زندگی قابل دیده شدن است در حواشی ریگ جن واقع است. انارک ، بابا خالد ، جندق ، عیشین و علم حاج باقر از مناطق مسکونی و جز آبادیهای حاشیه ریگ جن بشمار می روند.

نحوه دسترسی به کویر ریگ جن

روی نقشه محل دقیق ریگ جن که به معنی «ماسه زار مخفی» است پیدا نخواهید کرد. کویر ریگ جن در امتداد غرب تا جنوب غرب دشت کویر قرار گرفته؛ از شمال به جنوب سمنان و از جنوب شرق گرمسار تا غرب پارک ملی کویر، همچنین از بخش شرقی به سمت محور ارتباطی جندق – معلمان و در نهایت از جنوب به شمال انارک و چوپانان وسعت دارد.