تور پاییز 1403لحظه آخر

چهارطاقی بازه هوره 

یکی از دیدنی های مشهد چهار طاقی سنگی بازه هوره است. این مکان دیدنی در بخش جنوبی روستای رباط سفید، در ۷۰ کیلومتری شهر مشهد واقع شده است.

چهار طاقی بازه هور

معرفی چهارطاقی بازه هوره

چهار طاقی بازه هوره در حاشیه جاده قدیمی مشهد به تربت حیدریه قرار گرفته است و از جاهای دیدنی مشهد به شمار می رود. در گذشته های دور این مکان در مسیر حرکت کاروان های قدیمی سیستان بلوچستان، کرمان و جنوب خراسان قرار داشت. در مورد این بنا نظرات مختلفی وجود دارد. برخی مورخان معتقدند، بنا دارای ویژگی های دوره پارتیان است. هرتسفلد معتقد است که این بنای تاریخی، یک بنای ساسانی است. و قدیمی ترین بنای چهار طاقی است که در ایران بنیان گذاشته شده است. آرتور پوپ مورخ معروف این بنا را قدیمی ترین گنبد ساخته شده در جهان می داند.

اجاره روزانه خانه در تهران

بنای سنگی بازه هوره در سال ۱۳۱۰ با شماره ۳۹ به ثبت ملی رسیده است. تاریخ ثبت بنا موید این مطلب است که این بنا یکی از نخستین آثار باستانی ایران زمین و اولین اثر تاریخی استان خراسان است که به ثبت ملی رسیده است.

کاربری چهارطاقی بازه هوره

در مورد کاربری این بنا نیز نظرات مختلفی توسط محققین ارائه شده است. یکی از اولین نظریات بدین شکل است که چهار طاقی سنگی، آتشکده ای بوده و در عصر ساسانیان مورد استفاده قرار می گرفته است. اما به دلیل آن که در این بنا اثری از مجمر یا آتشدان وجود ندارد این نظریه با تردیدهای جدی روبرو است. نظریه دیگری که مطرح است این است که این بنا یک تالار است. باقی مانده دیواره های موجود در اطراف بنا نشان دهنده این است که این بنا بخشی از یک بنای بزرگتر است. و ورودی های چهارطاقی به بخش های دیگر مرتبط می شده است.  در ضمن در اطراف این بنا بقایای یک قلعه باستانی قرار دارد که به آن قلعه دختر و پسر نیز می گویند.

چهار طاقی بازه هور

برخی مورخین نیز این احتمال را داده اند تا این بنا به منظور کاربری های نجومی ساخته شده است. در ضمن قرارگیری این بنا بر سر راه های باستانی این احتمال را به وجود آورده که شاید این بنا به منظور پاسبانی  یا نگهبانی این راه ها احداث شده است. از این مکان تاریخی سفال های باستانی متعدد به دست آمده است. که تاریخ آن ها به زمان ساسانیان برمی گردد. به نظر می رسد این بنا در دوران ساسانیان کاربری با اهمیتی داشته است و از بناهای زیبا و جذاب آن دوران به شمار می رفته است. پایداری این بنا با توجه به قرار گرفتن آن بر روی یک شالوده رسی ساده، بسیار جای تعجب دارد. این در حالی است که این بنا ۱۷۰۰ سال پیش بنا نهاده شده است. برخی مورخین معتقدند بنا قبل از اینکه به صورت چهارطاقی درآید دارای زیرسازی بوده است.

چهار طاقی بازه هور

معماری چهارطاقی بازه هوره

به طور کلی، چهار طاقی به بنایی چهار گوش گفته می شود که دارای پوششی گنبدی است که چهار ورودی و یک طاق و چهار پایه دارد. نقش چهار طاقی، به شکل مربع است. که از یک جزر در هر گوشه، چهار بخش قوس مانند که باعث اتصال چهار جرز می شود . یک گنبد گوشوار مانند تشکیل گردیده است. که در بخش فوقانی قوس ها قرار دارد. این بنا کاربردهای مثل آتشکده با کاربری های مذهبی داشته است. البته کاربری های دیگری نیز برای آن متصور هستند در بیشتر موارد ورودی اصلی بنا در سمت غربی قرار داشته است.

در سطح بالایی پلان مربع بنا، چوب هایی در قسمت کنج قرار داشته که نقش گام های اولیه برای ایجاد گوشواره ها را به عهده داشته است. این بنا در اصل هسته مرکزی یک بنای بزرگ تر به شمار می رفته است. این بنا سه ورودی از بخش های دیگر مجموعه داشته که از بخش شرقی به بنا متصل می شده است. در دو سمت شمالی و جنوبی نیز بخش هایی مثل راهرو و ایوان قرار داشته است.

بنای چهار طاقی بازه هوره نماد شکوه و عظمت معماری دوران ساسانیان است و عظمت تمدن باستانی ایران را به رخ جهانیان می کشد.

مقالات بیشتری بخوانید