یزد یکی از استان‌های تاریخی و قدیمی کشور است که جزو اولین شهرهای خشتی ثبت شده در ایران و دومین شهر تاریخی جهان که در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده، محسوب می‌شود. از این شهر به عنوان یک شهر بین‌المللی یاد می‌شود که اهمیت فراوان دارد. یزد به شهر بادگیرها و قنات‌ها معروف است و در آن می‌توان از تماشای تاریخ و زیبایی‌های شهر لذت برد. در این مطلب ما می‌خواهیم به بررسی یکی از جاذبه‌های یزد یعنی روستای تاریخی سر یزد بپردازیم. این روستای تاریخی به عنوان شاهکار شهرنشینی ایران باستان شناخته می‌شود. در ادامه این مقاله از مجله گردشگری هم اقلیم، بیشتر با این روستای زیبا آشنا می‌شویم.
روستای تاریخی سر یزد
با توجه به مطالعات و بررسی‌های صورت گرفته باستان‌شناسان در این منطقه تاریخی و تحقیقاتی که بر روی ظروف سفالی کشف شده در این محل انجام گرفته، دریافته‌اند که این روستا در دوره حکومت سلجوقیان و صفویان روزگار پر رونقی داشته است. بر اساس متون تاریخی، عقیده باستان‌شناسان بر این است که قبل از اینکه شهر کنونی یزد به وجود بیاید در نزدیکی آن روستای تاریخی سر یزد وجود داشته که به دلیل جنگ و خشکسالی از رونق افتاده است. پس از آن مردم، شهر خود را در منطقه کنونی یزد بنا کردند. به‌احتمال بسیار زیاد طبق نظر باستان‌شناسان روستاهای تاریخی این منطقه، مثل هرفته و سر یزد، باقی‌مانده از آن آبادانی هستند.
روستای تاریخی سر یزد یکی از جاذبه‌های گردشگری استان یزد محسوب می‌شود که قدمت آن به چند هزار سال قبل برمی‌گردد. این روستا در گذشته با نام فرافر شناخته می‌شده است. این روستا واقع در ۵ کیلومتری شهرستان مهریز و ۴۰ کیلومتری شهر یزد است.
دسترسی به روستای تاریخی سر یزد
برای بازدید از روستای تاریخی سر یزد باید وارد بزرگراه یزد به کرمان شوید و با دیدن تابلوی آن به سمت چپ بروید، همان‌طور که گفتیم این روستا در نزدیکی شهرستان مهریز است که برای رسیدن به آن باید به سمت این شهرستان حرکت کنید.
تقریباً 28 کیلومتر باید در جاده یزد به کرمان حرکت کنید و پس از گذشت 4 کیلومتر از شهرستان مهریز، تابلوی روستای تاریخی سر یزد را مشاهده می‌کنید. یک الی دو کیلومتر که در جاده فرعی این روستا برانید، باغ‌های انار را می‌بینید که نشانه رسیدن شما به این روستا هستند.
جاذبه‌های گردشگری روستای تاریخی سر یزد
به منظور گردش در روستای تاریخی سر یزد می‌توانید به جاذبه‌های فرهنگی، طبیعی و تاریخی این روستا بروید و از آن‌ها بازدید کنید. در ادامه به بررسی جاذبه‌های این روستا می‌پردازیم.
جاذبه‌های فرهنگی روستای سر یزد
در هر شهر و روستا مسلماً آداب و آیین متنوعی وجود دارد که گویای نحوه زندگی مردمان آن منطقه است. در این روستا مراسم عروسی و عزاداری محرم کمی متفاوت با دیگر مناطق برگزار می‌شود. تعداد بسیار زیادی از مردم کشور برای تماشای مراسم عزاداری اهالی این روستا به اینجا سفر می‌کنند. مهم ترین جاذبه‌های فرهنگی این روستا شامل نحوه زندگی در روستای تاریخی سر یزد، برگزاری مراسم با شکوه مذهبی، داستان‌ها و افسانه‌های محلی این منطقه می‌شود.
از دیگر جاهای دیدنی یزد که پیشنهاد می کنیم از دست ندهید:
جاذبه‌های طبیعی روستای سر یزد
جاذبه‌های طبیعی بسیاری در روستای تاریخی سر یزد وجود دارد مانند کوه مدوار، چشمه‌ها و قنات‌های بسیار که به عنوان یک جاذبه‌ی گردشگری طبیعی از آن استفاده می‌شود. از جمله جاذبه‌های طبیعی دیگر این روستا، مجاورت آن با کویر یزد و کرمان است که برای علاقه‌مندان به کویرگردی گزینه بسیار عالی برای گردش به شمار میرود.
جاذبه‌های تاریخی و معماری روستای سر یزد
به دلیل وجود اقلیم گرم و خشک در این ناحیه، معماری بناها، متفاوت با دیگر مناطق است. بناهای روستای تاریخی سر یزد به دلیل آب و هوای این منطقه از خشت و گل ساخته می‌شود. این روستا دارای بادگیرهای عظیم و بی نظیری است که موجب متمایز شدن آن با دیگر شهرها شده است. اغلب کوچه‌ها باریک و تودرتو و خانه‌ها دارای دیوارهای بلند و قطور هستند. وجود آب‌انبار و بادگیرها در روستا و اتاق‌های سه‌دری، پنج‌دری و… در ساخت خانه‌های مسکونی نشان دهنده حضور معماری بی‌نظیر کویری در روستای تاریخی سر یزد است. در ادامه مقاله به بررسی برخی از جاذبه‌های تاریخی این روستا می‌پردازیم.
• آب‌انبارهای تاریخی روستا
وظیفه آب‌انبار به طور کلی در شهر یزد تأمین آب شرب اهالی منطقه است. در این روستا تقریباً 6 آب‌انبار وجود دارد که امروزه از جاذبه‌های تاریخی روستا به شمار میرود.
• مجموعه خانه‌های تاریخی
همان‌طور که اشاره کردیم این روستا دارای قدمت طولانی و یکی از مهم ترین مناطق یزد بوده. یکی از نکات مهم و تأثیرگذار در ساخت خانه‌های این روستا نظام ارباب و رعیتی حاکم در روستا بوده است. اغلب خانه‌های مسکونی روستا دارای ارزش تاریخی و معماری هستند. در خانه‌های قدیمی روستای تاریخی سر یزد هنوز نشانه حیات جاری است. معمولاً خانه‌های این منطقه دارای حیاط‌های جداگانه و تزئینات بسیار باشکوه هستند. بادگیر، حوض‌خانه و انواع ارسی‌ها در بیشتر این خانه‌ها به چشم می‌خورد.
• قلعه تاریخی سر یزد
قلعه تاریخی سر یزد یکی از عظیم‌ترین و زیباترین قلعه‌های دفاعی کشور در کویر است. به عقیده باستان‌شناسان ساخت این قلعه به دوران حکومت ساسانی برمی‌گردد که در دوره صفویه مرمت و بازسازی شده. قلعه تاریخی سر یزد در حقیقت نخستین بانک ایران بوده که در زمان حکومت ساسانیان ساخته شده. این قلعه به دلیل قرارگیری در جاده ابرشیم از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. برای حفاظت از قلعه دورتا دور آن خندق عمیقی حفر شده، تا در برابر دشمنان ایمن بماند.
• مجموعه کاروانسراهای روستای تاریخی سر یزد
همان‌طور که در مطالب عنوان شد؛ حضور مسافران و بازرگانان موجب شده تا بناهای بسیاری تحت عنوان کاروانسرا در منطقه سر یزد ساخته شود؛ این کاروانسراها هم اکنون به اقامتگاه‌های بومگردی تبدیل شده و پذیرای گردشگران بسیار است. در ادامه به معرفی این کاروانسراها می‌پردازیم.
• رباط کهنه روستای سر یزد
رباط کهنه روستای سریزد در حقیقت کاروانسرا است اما به رباط معروف شده و دارای قدمت چند هزار ساله است؛ این کاروانسرا یکی از قدیمی ترین اقامتگاه های بومگردی خشتی در جهان به شمار میرود.
ابعاد محوطه آن، ۲۵ در ۲۵ متر است و دورتا دور آن چندین صفه قرار دارد که همگی به یک پستو راه دارند. رباط کهنه روستای سر یزد، از خشت خام ساخته شده و معمار آن به دلیل شرایط آب‌وهوایی منطقه، جرز سقف، دیوارها و ارتفاع بنا را زیاد در نظر گرفته است.
• رباط نو روستای سر یزد
رباط نو یا کاروانسرای نو روستای سر یزد، مربوط به دوران حکومت صفوی است که اکنون با عنوان هتل شاه عباسی در روستا فعالیت می‌کند و پذیرای گردشگران است.
پلان بنای رباط نو، مستطیلی شکل با ابعاد ۲۰ در ۲۵ متر است. بالای درب ورودی آن، یک اتاقک برای نگهبانی ساخته شده که بعد از مدتی، به اتاق شاه نشین تغییر کاربری داده است. بخش جنوب غربی این کاروانسرا هم مربوط فضاهای خدماتی نظیر اسطبل، بارانداز و… است.
• کاروانسرای سنمبر روستای سر یزد
کاروانسرای سنمبر یا بنای تاریخی ایلخانی، عمارتی با قدمت ۸۰۰ساله است که از جنس خشت و گل ساخته شده بود. در گذشته قناتی پر آب از آن عبور می‌کرده و به یک استخر ختم می‌شده است. این کاروانسرا، اکنون مرمت و بازسازی شده و با عنوان اقامتگاه بومگردی، پذیرای مهمانان و گردشگران است.
سخن پایانی روستای تاریخی سر یزد
ما در این مقاله با یکی از روستاهای تاریخی استان یزد آشنا شدیم. روستای تاریخی سر یزد که به روستای فرافر نیز معروف است؛ با کوچه‌های زیبا و قدیمی خود آرامش بسیاری برای گردشگران به ارمغان می‌آورد. همچنین این روستا مقصد بسیار خوبی برای سفر چندروزه و دور شدن از هیاهوی زندگی مدرن امروزی است. شما در این روستا می‌توانید جاذبه‌های گردشگری طبیعی، فرهنگی و تاریخی بسیاری را مشاهده کنید و از دیدن آن‌ها لذت ببرید. اگر شما هم به یزد سفر کردید بازدید از این روستای تاریخی جذاب را از دست ندهید.