کشور ایران دارای آثار تاریخی بسیار زیادی است که در شهرهای مختلف آن قرار گرفته‌اند. در جای جای این کشور، بناهای تاریخی، موزه‌ها و آثار قدیمی بسیاری وجود دارند که گردشگران برای بازدید به این مکان‌ها سفر می‌کنند و در این مکان‌های تاریخی، توریست‌های بسیار زیادی به چشم می‌خورند. در این مطلب از مجله گردشگری هم اقلیم میخواهیم در مورد حمام گنجعلی خان کرمان که یکی از بناهای گنجعلی خان می‌باشد صحبت کنیم؛ پس انتهای مطلب با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
حمام گنجعلی خان کرمان
این حمام در استان کرمان قرار دارد که در سال ۱۰۲۰ هجری قمری ساخته شد. شروع ساخت این حمام در زمان شاه عباس بود و یکی از معماری‌های زیبای آن زمان است. گنجعلی بیک را به اسم گنجعلی خان می‌شناسند که برای ساخت این حمام ابتدا یک میدان در شهر کرمان ساخت تا محل گشت و گذار عمومی افراد باشد. این میدان حدود ۱۰۰ متر طول و ۵۰ متر عرض دارد که دور آن مدرسه، بازار، مسجد، چهارسوق، ضرابخانه و آب انبار ساخته شده است و تمامی این آثار مربوط به دوران صفوی می‌باشند.
معمار این بنا سلطان محمد معمار یزدی است که از بهترین معمارهای عصر صفوی بود. حمام گنجعلی خان یک موزه مردم‌شناسی است که در آن مجسمه‌های مومی بسیاری ساخته شدهاند و در فهرست آثار ملی کشور ایران قرار می‌گیرد. جالب است بدانید که این حمام تا سال ۱۳۱۶ مورد استفاده عموم مردم قرار می‌گرفت و در سال ۱۳۴۷ هجری شمسی از آن به عنوان موزه مردم شناسی استفاده کردند و به یکی از مهمترین و تاریخی‌ترین بناهای تاریخی کرمان تبدیل شد.
حمام گنجعلی خان کجاست؟
همانطور که در قسمت بالا گفته شد، این حمام در استان کرمان قرار دارد. استان کرمان یکی از پرطرفدارترین استان‌های کشور ایران است که هرساله افراد زیادی برای بازدید بناهای مهم تاریخی به این مکان سفر می‌کنند. آدرس دقیق این حمام استان کرمان، شهر کرمان، بازار بزرگ کرمان، میدان گنجعلی خان می‌باشد.
معماری حمام گنجعلی خان
همانطور که در قسمت بالا اشاره کردیم، معمار این بنا استاد سلطان محمد معمار یزدی بود اما بعد از آن این بنا توسط علیمردان خان پسر گنجعلی خان به تکامل رسید و به شکلی که امروز مشاهده می‌کنید رسید. این حمام ۲۶ متر طول دارد و ۳۰ متر عرض می‌باشد و زیربنای آن حدود ۱۳۰۰ متر مربع است.
سردر این حمام با معماری بسیار خاصی طراحی شده است و داخل آن می‌توانید انواع دالان‌ها، حوض و خزینه را ببینید. این بنا توسط بهترین طراحان و معماران ساخته شده است و با ورود به این مکان متوجه کاشی‌ها، نورپردازی و تزیینات گچبری منحصر به فرد آن خواهید شد. تمام فضای این حمام تلفیق معماری و هنر را به شما نشان می‌دهد و شما را به زمان‌های قدیم می‌برد.
ویژگی‌های حمام گنجعلی خان
با توجه به اصول معماری زمان صفوی، این حمام نیز مانند دیگر حمام‌های ساخته شده در آن زمان دارای قسمت شاه‌نشین و قسمت رعیت تشکیل شده است. بنابراین تمامی افراد می‌توانستند از این حمام و قسمتهای مختلف آن استفاده کنند.
جالب است بدانید که معماران آن زمان برای ایجاد امکانات بهتر برای کسانی که از این حمام استفاده می‌کردند، رختکن هایی با ۶ غرفه مجزا طراحی کرده بودند که می‌توانید آن‌ها را در این حمام ببینید. حمام گنجعلی خان دارای ستون‌های بسیار بلندی است و سقف آن نیز ارتفاع بسیار زیادی دارد.
گچبری و سنگهای زیبای این حمام توجه مسافران را به خود جلب می‌کند. نقش و نگارهایی که روی دیوارها و سقف حمام به کار رفته است، باعث جذابیت دو چندان این مکان می‌شود. زمانی که وارد این حمام می‌شوید، موسیقی آرامش بخشی پخش می‌شود و به محض ورود، فواره‌ای را در وسط این حمام می‌بینید.
نورپردازی حمام گنجعلی خان
نور این حمام از طریق نور طبیعی آفتاب تامین می‌شود و معماری به کار رفته در آن به نحوی است که نور آفتاب را به طور مستقیم به داخل حمام می‌کشاند و این کار باعث گرمتر شدن حمام نیز می‌شود. علاوه بر این نوعی طراحی که در سقف آن به کار رفته است که باعث می‌شود که نور خورشید به نحوی داخل حمام تابانده شود که زیبایی آن را دوچندان کند.
تامین گرما و آب حمام گنجعلی خان
طبق تحقیقات انجام شده توسط معماران و طراحان امروزی به این نتیجه می‌رسیم که گرمای حمام گنجعلی خان توسط گلخن یا تون تامین می‌شد. در واقع تون کانال‌های گربه‌رو به نحوه در زیر کف این حمام کشیده شده است که باعث ایجاد هوای گرم در کف حمام می‌شد و به وسیله روزنه‌ها، هوای این حمام تصفیه می‌شود. آب موجود در این حمام از طریق قنات‌های نزدیک میدانی که این همان داخل آن قرار دارد، تامین می‌شد که برای این کار لوله کشی انجام شده است. در آن زمان برای گرم کردن آب خزینه، بوته‌ها و چوب‌ها را آتش می‌زدند.
قسمتهای مختلف حمام گنجعلی خان
حمام گنجعلی خان از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که شما از بدو ورود به آن می‌توانید سردر زیبا، نقاشی‌ها و رنگ‌های منحصر به فردی که در آن قرار دارند را ببینید و بعد از آن وارد راهرویی می‌شوید که به سمت قسمت مرکزی حمام می‌رود. در واقع بعد از رد کردن این دالان، به یک فضای هشتی سرپوشیده می‌رسید که نقاشی‌هایی از حیوانات و انسان‌های مختلف را در سقف آن می‌بینید.
این حمام دارای دو رختکن یا سربینه است که افراد برای عوض کردن لباس می‌توانستند از آن‌ها استفاده کنند و همچنین ۶ غرفه جهت نشستن وجود دارد که نور هرکدام از آن‌ها با استفاده از طراحی که در سقف این بنا قرار گرفته است، تامین می‌شود. در واقع هر کدام از این غرفه‌ها برای قشر خاصی از جامعه ساخته شده بود که این قشر شامل روحانیون، اعیان‌ها، رعایا، سادات، بازاری‌ها و خان‌ها می‌شد.
به طور کلی بیشتر فضای حمام با استفاده از سنگهای مرمر ساخته شده است. در گوشه‌های این حمام فضاهایی تو در تو وجود دارد که از آن‌ها برای عبادت، استراحت، همنشینی و غیره استفاده می‌کردند. یک فضای مجزا به اسم میاندر وجود دارد که مانند یک رختکن کوچک می‌باشد و از آن برای تبادل گرما بین گرم‌خانه و سربینه استفاده می‌کردند. در واقع مردمان آن زمان پس از حمام کردن به این فضا می‌رفتند تا دمای بدن خود را تنظیم کنند.
دسترسی به حمام گنجعلی خان کرمان
آدرس : استان کرمان، شهر کرمان، بازار بزرگ کرمان، میدان گنجعلی خان
جمع‌بندی از حمام گنجعلی خان در کرمان
در این مطلب راجع به حمام گنجعلی خان که در استان کرمان واقع است با شما صحبت کردیم و به شما گفتیم که تاریخچه این مکان چیست و توسط چه کسی ساخته شده است. اگر به بناهای تاریخی و معماری زمان قدیم علاقه دارید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که حتما از این مکان دیدن کنید و از فضای دلنشین آن لذت ببرید.
