بدون تردید گنبد نمکی جاشک در بوشهر یکی از بزرگترین پدیده‌های طبیعی خاورمیانه محسوب می‌شود و نوعی اثر کم نظیر طبیعی است؛ همچنین احتمالاً نتوان نمونه آن را در جای دیگری مشاهده کرد. این گنبد‌های نمکی به عنوان جاذبه‌ای طبیعی و یک ثروت ملی، قدمتی بیش از ۶۰۰ میلیون سال داشته و همچنین از نظر جذب گردشگر برای کشورمان از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مطلب قصد داریم درباره گنبد نمکی جاشک، این میراث ارزشمند طبیعی، اطلاعات مفیدی را خدمت شما سروران بیان کنیم.
گنبد نمکی چیست؟
در صورتی که تا کنون نام گنبد نمکی به گوشتان نخورده است، باید بگوییم که این گنبد‌های طبیعی، از پدیده‌های جذاب زمین‌شناسی هستند.
مبحث گنبد نمکی چیست جغرافیا دهم، منجر به آشنایی بیشتر نسل جدید با این پدیده و افزایش اطلاعات جغرافیایی و زمین‌شناسی آن‌ها شده است.
بیشتر بخوانید
نمک، آهن، سولفات پتاسیم و همچنین مخازن نفتی که در این گنبد‌ها وجود دارند، همواره یکی از مهمترین سوژه‌ها برای محققان بوده است. به این ترتیب، برخورداری از گنبد‌های نمکی، افزون بر اینکه منجر به افزایش جذب گردشگر برای بازدید از زیبایی‌های ظاهری آن‌ها می‌شود، ذخایر مهم مواد معدنی و نفت و گاز هم به حساب می‌آید.
گنبد نمکی قم، چهارمحال و بختیاری، آذربایجان شرقی و سمنان از دیگر گنبد‌های نمکی موجود در کشورمان هستند. اما گنبد نمکی جاشک که در بوشهر واقع شده، عنوان بزرگترین گنبد نمکی ایران و حتی خاورمیانه را هم نصیب خود کرده و به همین دلیل بسیار حائز اهمیت است.
موقعیت قرار‌گیری گنبد نمکی جاشک
فاصله بوشهر تا گنبد نمکی جاشک حدود ۱۴۴ بوده و این کوه نمکی در فاصله ۶۴ کیلومتری جنوب شهر خورموج (مرکز شهرستان دشتی) واقع شده است. وسعت این گنبد حدود ۳ هزار و ۶۶۶ هکتار می‌باشد. همچنین باید بگوییم که ارتفاع گنبد نمکی جاشک ۱۴۹۰ متر و حداقل ارتفاع آن از سطح دریا هم ۷۰ متر است. تشکیل این گنبد فوق‌العاده، از بخش شمال غربی به جنوب شرقی بوده و از سمت شرق از روستای باغان تا روستای درویشی و از بخش غرب نیز به روستای جاشک و روستای گنخک کشیده شده و ادامه دارد. طول این کوه ۱۲ کیلومتر و عرض آن حدود 4.5 کیلومتر است.
موقعیت ویژه گنبد نمکی جاشک منجر به شور شدن آب رودخانه مند شده و تنها مسبب نامطلوب آن برای این منطقه می‌باشد. برای دسترسی به گنبد مذکور از سمت غرب آن، باید از فاصله ۳ کیلومتری از روستای گنخک از طریق جاده خاکی به سمت معدن قدیمی سنگ نمک حرکت کنید. در نظر بگیرید که محل پارک خودرو تا راه اصلی گنبد حدود ۶ کیلومتر فاصله دارد.
این کوه نمکی متعلق به دوران نخست زمین‌شناسی است و به علت صعب العبور بودن مسیر منطقه، شناخت و دسترسی کامل به بخش‌های داخلی آن دشوار است. با این وجود سعی شده تا حد ممکن برنامههای مناسبی برای استفاده گروههای گوناگون مانند مستند سازان، محققان، طبیعت گران، کوه نوردان و سایر علاقه‌مندان در آن برگزار شود.
افسانه‌های گنبد نمکی جاشک
درباره گنبد نمکی جاشک دو افسانه جالب مطرح شده است که در این بخش از مقاله در ارتباط با آن‌ها صحبت کرده‌ایم.
برخی از افراد علت پدیدآمدن این گنبد را نتیجه نوعی نفرین می‌دانند. طبق باورهای عده‌ای از افراد، در گذشته در این منطقه بز‌هایی با شیر‌های لذیذ زندگی می‌کردند. خوشمزه بودن شیر این بز‌ها، بانوان را وسوسه می‌کرد تا آن‌ها را بدوشند. هرکدام از این زن‌ها که بزی را می‌دوشید با همان بز تبدیل به سنگ می‌شد. بدین ترتیب بز‌ها و زنان به شکل سنگی نمکی درمی آمدند و در نهایت این مکان شکل گرفته است. برخی دیگر هم عقیده دارند که گنبد نمکی جاشک در گذشته محل زندگی یک دیو بوده و از او محافظت می‌کرده است.
جاذبه‌های طبیعی گنبد نمکی بوشهر
همانطور که مطرح شد، جاذبه‌های طبیعی کوه نمکی جاشک منحصر به فرد بوده و هرساله افراد زیادی به وسیله تور گنبد نمکی از بوشهر اقدام به بازدید از این گنبد می‌کنند.
جذابیت این مکان به حدی است که برخی از توریستان خارجی با پیمودن فاصله جاشک تا بوشهر خود را به این منطقه می‌رسانند و حتی تصاویر گنبد نمکی بوشهر (jashak salt dome photos) را تماشا می‌کنند. در این بخش از مقاله به معرفی برخی از جاذبه‌های این کوه نمکی پرداخته‌ایم.
یخچال‌های نمکی
از جمله پدیده‌های متفاوت و زیبایی که می‌توان در کوه نمکی جاشک مشاهده کرد، یخچال‌های نمکی هستند که در قسمت شمال غربی این کوه قرار دارند. البته ممکن است با شنیدن نام یخچال فکر کنید که قرار است یخ و برف ببینید؛ اما اینطور نبوده و این نام‌گذاری تنها به دلیل شکل ظاهری این پدیده انجام شده است.
بیشتر بخوانید
در واقع توده‌های نمکی در مناطق کوهستانی به شکل یخچال‌هایی شکل گرفته‌اند و به همین علت نام آن‌ها را یخچال‌های نمکی گذاشته‌اند و هیچ خبری از و سرما یخ و برف نیست.
غار‌های نمکی
غار‌های نمکی از دیگر دیدنی‌های فوق‌العاده کوه نمکی بوشهر است. در این غار‌ها نیز همچون سایر غار‌ها می‌توان استالاگتیت و استالاگمیت‌های تشکیل‌شده از بلور نمک را مشاهده کرد که منظره‌ی عجیب و متفاوتی را خلق می‌کنند.
آبشار‌های نمکی
یکی دیگر از پدیده‌های عجیب و جذاب این منطقه وجود آبشار‌ها است. بیشتر افراد انتظار دارند که آبشار‌ها را تنها در مناطق کوهستانی و جنگلی ببینند. اما باید بگوییم که در مسیر طبیعی جریان آب گنبد، آبشار‌های نمکی شکل می‌گیرند.
در فصل‌های خشک سال و با تبخیر آب این آبشار‌ها، بلور‌های نمکی زیبایی در جهت جریان آب تولید شده و منظره‌ای دیدنی و خاص از آبشار نمکی مشاهده می‌شود. در صورتی که تمایل دارید این پدیده زیبا را تماشا کنید، باید بگوییم که بهترین فصل برای بازدید از این کوه از اواسط فصل بهار تا تابستان و حتی اوایل فصل پاییز است.
دره گل کلم
همین ابتدا باید بگوییم که در این گنبد هیچ خبری از گل کلم و یا سبزیجات نیست و این نامی است که تنها به دلیل شکل ظاهری نمک‌ها داده‌اند.
سطح این دره با نمک‌هایی به رنگ سفید و نارنجی پوشانده شده است و به همین دلیل نمک‌ها ظاهری مشابه گل کلم پیدا کرده‌اند؛ بنابراین به آن دره گل کلم می‌گویند. از میان دره چشمه‌های آب شور نیز جاری بوده و تابش نور خورشید بر سطح بلور‌های نمکی، منظره‌ی منحصر به فرد و جذابی را ایجاد می‌کند.
تشکیل شکل‌های زمین‌شناسی زیبا با پدیده فرسایش (تخت دیو)
پدیده فرسایش یکی از عجایب و شگفتی‌های طبیعت است. فرسایش نوعی پدیده طبیعی است که منجر به تشکیل شکل‌های زمین‌شناسی عجیب و زیبایی می‌شود. فرسایش در گنبد‌های نمکی نیز اشکال منحصر به فرد و جذابی را ایجاد کرده است. به دلیل تفاوت در فرسایش‌پذیری نمک و سنگ‌ها، در این منطقه ستون‌هایی سنگی در بین نمک‌ها تشکیل شده است. مردم محلی، این ستون‌های دیدنی را تخت دیو می‌نامند.
نحوه تشکیل گنبد نمکی جاشک
یکی از سؤالات همیشگی گردشگرانی که از گنبد نمکی جاشک بازدید می‌کنند، علت و نحوه پیدایش این جاذبه طبیعی و زیبا است. در ادامه این مطلب به صورت ساده و خلاصه، نحوه تشکیل زیباترین کوه نمک بوشهر را بیان می‌کنیم.
تبخیر آب خلیج فارس منجر به رسوب نمک در لایه‌های زیرین زمین شده و بعد از گذشت هزاران هزار سال، این نمک‌های فشرده شده در زمین، به وسیله یکی از گسل‌های شمالی از سطح زمین سر درآورده و به شکل یک کوه نمک نمایان شده‌اند.
رسوبات سولفات کلسیم، سدیم، پتاسیم، منیزیم و کلرید‌ها در این کوه نمکی وجود دارند و باعث شکل گرفتن رنگ‌های متعدد شده اند. برخی از افراد محلی عقید دارند که خواص نمک کوه جاشک برای درمان امراض بدن مفید می‌باشد.
پوشش گیاهی و جانوری کوه نمکی جاشک
همانطور که می‌دانید به دلیل وجود نمک فراوان در این منطقه، محیط برای رشد گیاهان نامساعد است. با این حال در گوشه و کنار این منطقه، گیاهانی مانند گیشدارا، قیج و‌گون یافت می‌شود. به‌علاوه در مناطقی که به اندازه کافی از این گنبد نمکی دور هستند، کُنار، بادام کوهی و گل‌های سنگ هم به چشم می‌خورد.
بیشتر بخوانید
نمک فراوان، گرم بودن هوا و پوشش گیاهی محدود در این منطقه باعث شده تا گونه‌های جانوری چندانی در آن زندگی نکنند، به‌طوری‌که در فصل‌های بهار و تابستان فقط مارمولک و خفاش در این منطقه دیده می‌شود. اما با آغاز فصل سرما تنوع جانوری افزایش پیدا می‌کند و جانورانی همچون روباه، بز، کفتار و شغال و پرندگانی نظیر کبک، باقرقره و تیهو نیز در منطقه کوه نمکی جاشک یافت می‌شوند.
نکات بازدید از گنبد نمکی جاشک
- از ریختن زباله به این مکان طبیعی بپرهیزید و با همراه داشتن پاکت و کیسه، زباله‌ها را به همراه خود از منطقه خارج کنید.
- پیشنهاد می‌کنیم برای بازدید از راهنما کمک بگیرید.
- از جدا کردن بلور‌های نمکی و به یادگار بردن قطعات این پدیده ارزشمند خودداری کنید؛ زیرا با این کار حیات کوه نمکی بوشهر را به خطر می اندازید.
- وسایل ضروری مانند کمک‌های اولیه، آب آشامیدنی، کفش مناسب، خوراکی‌های خشک، کلاه آفتابگیر و… به همراه خود داشته باشید.
- در هنگام سفر به نواحی مختلف ایران، به فرهنگ بومی و باورهای مردم منطقه احترام بگذارید.
- با اقامت در اقامتگاه‌های بوم‌گردی و خرید از محصولات محلی، در رونق اقتصادی منطقه مؤثر باشید.
جمع‌بندی
همانطور که متوجه شدید در این مطلب به پرسش شما درباره جاشک کجاست؟ پاسخ دادیم و اطلاعات مفیدی را درمورد این منطقه ارائه دادیم. درصورتی که به بازدید از جاذبه‌های گردشگری و طبیعی علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم که به گنبد نمکی جاشک مراجعه کنید. از این که تا انتهای این مطلب ما را همراهی کردید از شما عزیزان متشکریم.