باغ خان شوشتر 

باغ خان شوشتر از باغ‌های منحصر به فرد ایرانی است که در استان خوزستان، شهرستان شوشتر واقع شده است. اگر می‌خواهید با این باغ زیبا و خاص استان خوزستان بیشتر آشنا شوید. در ادامه مطلب با هم اقلیم همراه باشید.

باغ خان شوشتر

سنت باغبانی در محدوده جغرافیایی ایران در طول قرون گذشته شامل انواع باغ‌های با ارزش از جمله باغ میوه، باغ رودخانه، باغ ارگانیک و غیره بوده است. اما علی‌رغم داشتن ویژگی‌های منحصر به فرد، به دلیل عدم انطباق با الگوی رایج باغ ایرانی، این باغ‌ها نسبتاً کمتر مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفته‌اند.

باغ خان در شوشتر در مجاورت کانال آب تاریخی گرگر (درست پایین دست سیستم هیدرولیک تاریخی شوشتر که یکی از بزرگ‌ترین آبراهه‌های دست‌ساز بشر در ایران و جهان است، قرار گرفته است.) نمونه بارز این گونه باغ‌سازی‌های ایرانی است، زیرا بافت منحصربه‌فرد آن دارای ویژگی‌های قابل توجهی از باغ‌سازی است که در میان انواع باغ‌های ایرانی بسیار غیرعادی است.

حالا که به شوشتر سفر کرده‌اید، پیشنهاد میکنیم از دیدنی‌های دیگر شوشتر بازدید کنید

• جاهای دیدنی شوشتر
• شیمبار خوزستان، دشتی در آغوش زاگرس

بر اساس یافته‌های پژوهشی، باغ خان را باید به‌عنوان یک باغ رودخانه‌ای در نظر گرفت و از نظر ساختاری می‌توان آن را در زمره باغ‌های تک‌محوری (کاشت درختان به صورت ردیفی) طبقه‌بندی کرد. اما با توجه به بافت خاص و موقعیت باغ، ساختاری نامنظم و ارگانیک دارد. همچنین بر اساس یافته‌های دیگر، فعالیت‌های کشاورزی، تأثیرات فرهنگی دوران قاجار و ویژگی‌های پیرامونی، مهم‌ترین عوامل در شکل‌گیری الگوی ساختاری باغ خان بوده‌اند(۱).

ثبت باغ خان به اثر ملی

این اثر در تاریخ ۲ مرداد ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۳۰۵۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این باغ که در خوزستان قرار دارد، نحوه آبیاری و خاک بسیار مرغوبی است که دارد. این باغ دارای قدمتی دیرینه است و نخل‌های سر به فلک کشیده‌ای دارد. در سفرنامه‌های مختلف هنگام بازدید از شوشتر توریست‌های مختلفی از این باغ سخن به میان آورده‌اند که همین امر نشان دهنده اهمیت و زیبایی این باغ است.

باغ خان شوشتر ۱۶۰۰ متر مربع مساحت دارد. در این باغ انواع درختان میوه از جمله درخت انجیر، انار، توت، موز و مرکباتی مثل لیمو، پرتقال، نارنج، لیموی ترش و همچنین درخت کُنار که از درختان محلی این منطقه است پرورش می‌یابد و گل‌های زیادی از جمله گل شاه‌پسند، لاله عباسی، محمدی، گل کاغذی و شب‌بو در آن رشد می‌کند. قابل ذکر است که ۱۲ نوع انگور در این باغ پرورش می‌یابد و خرما نیز که حاصل نخل‌های سر به فلک کشیده این باغ است. این باغ همیشه سرسبز است، اما بهترین زمان دیدن از این باغ زیبا اواخر اسفند و اوایل بهار است.

در سفر به استان خوزستان می‌توانید از مکان های دیگری نیز دیدن کنید

• روستای سراخیه، ونیز ایران در خوزستان
• آبشار شوی تله زنگ خوزستان
• روستای شیوند ایذه

ویژگی های باغ خان

بر اساس پایگاه اطلاع‌رسانی گردشگری شوشتر “باغ‌های شوشتر در حاشیه رود گرگر قرار گرفته که متعلق به خانهای مرعشی از خوانین شوشتر می‌باشد. این باغ‌ها سابقاً یکی بوده و بعدها تفکیک و به دو باغ شمالی و جنوبی تقسیم شده که در حال حاضر موسوم به باغ خان بالا و باغ خان پایین می‌باشد”.

باغ خان در فاصله ۷۰۰ متری منطقه باستانی آبشارها قرار گرفته است و شما می‌توانید علاوه بر بازدید از باغ خان از این منطقه نیز دیدن کنید. جالب است بدانید که آب مورد نیاز این باغ‌ها از کانال‌های این محوطه تامین می‌شود. درست است که این باغ را به دوره قاجاریه متعلق دانسته‌اند اما به جرئت می‌توان گفت تمام کانال‌کشی‌های آبی این باغ‌ها مربوط به دوره ساسانیان است.

‌ از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد  باغ خان شوشتر می‌توان به وردوی و ساباط (در لغت به معنای سایه‌بان، چتر، چتر آفتابی، پناه‌گاه) باغ اشاره کرد. بر اساس پایگاه اطلاع‌رسانی و گردشگری شوشتر “ورود به باغ‌های خان از سمت غرب باغ و از طریق یک ساباط انجام می‌پذیرد. مصالح بکار رفته در این ساباط سنگ و آجر می‌باشد.

ساباط ورودی باغ‌های خان در کنار صخره‌ای ساخته شده، همچنین پایه‌های طاق ساباط بر روی این صخره‌ها ساخته شده است. این ساباط دارای طاق ضربی و به صورت دو اشکوبه بنا شده است. این ساباط در قسمت‌های بالا دارای تزئینات آجرکاری به صورت مشبک می‌باشد”. هچنین جالب است که بدانید در مقابل این باغ حمام مرعشی (متعلق به خاندان مرعشی) وجود دارد که از معماری حمام‌های سنتی ایرانی پیروی کرده است، همچنین کت‌های برای نشستن و استراحت در مقابل باغ ووجد دارند که دست‌کن هستند و لذت بازدید از این مکان زیبا را چندین برابر می‌کند.