شیراز، مرکز استان فارس، یکی از زیباترین و تاریخی‌ترین شهرهای ایران است. این شهر با داشتن جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فراوان، مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است. بسیاری از افراد تمایل به بازدید از مکان های سنتی شیراز دارند؛ خوشبختانه باید بگوییم که در شیراز مکان های سنتی بسیاری وجود دارند که افراد می‌توانند از آنها بازدید کرده و لذت ببرند. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید؛ چرا که می‌خواهیم در این مطلب اقدام به معرفی مکان های دیدنی شیراز نماییم.
باغ دلگشا
باغ دلگشا یکی از زیباترین باغ‌های تاریخی و از بهترین مکان های سنتی شیراز است. این باغ در دوره ساسانیان ساخته شده و در دوره‌های مختلف تاریخی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. باغ دلگشا در سال ۱۳۱۰ شمسی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده.
پیشینه آبادانی و دیرینگی باغ دلگشا به دوران پیش از اسلام و زمان فرمانروایی ساسانیان می‌رسد. این باغ در دوره تیمور گورکانی در اوج آبادانی بوده تا جایی که گفته شده تیمور پس از دیدن آن، باغی را به همین نام در سمرقند بنا کرد. مساحت باغ دلگشا حدود ۷.۵ هکتار بوده و نوع غالب درختان آن نارنج است که بوی عالی شکوفه‌های نارنج را در اردیبهشت ماه پخش می‌کند. حصارهایی نیز در اطراف باغ وجود دارد؛ اما درختان بلند و بوته‌ها نرده‌ها را پوشانده‌اند. در سراسر باغ چشمه‌های چشم‌نواز و جریان آب وجود دارند که به کوشک اصلی می‌رسند. بی شک بازدید از باغ دلگشا در فصل بهار روح شما را نوازش خواهد داد؛ زیرا یکی از بهترین پلان خانه های قدیمی شیراز متعلق به این باغ است. بخش‌های اصلی این باغ عبارت‌اند از:
- عمارت کوشک: این عمارت در مرکز باغ واقع شده و دارای سه طبقه و چهار شاه‌نشین است. طبقه اول این عمارت دارای یک تالار بزرگ با تزیینات گچ‌بری و کاشی‌کاری بوده و طبقه دوم عمارت نیز دارای یک تالار کوچک با تزیینات گچ‌بری و کاشی‌کاری های زیبایی است. طبقه سوم عمارت کوشک یک گنبد و یک ایوان دارد.
- عمارت کلاه‌فرنگی: این عمارت در ضلع جنوبی باغ واقع شده و دارای دو طبقه و دو ایوان است. طبقه اول این عمارت نیز همچون عمارت کوشک یک تالار بزرگ با تزیینات گچ‌بری و کاشی‌کاری زیبا دارد. طبقه دوم این عمارت نیز دارای یک گنبد و یک ایوان است.
- حمام: این حمام در ضلع شمالی باغ قرار گرفته و دارای دو بخش مردانه و زنانه است. بخش مردانه این حمام یک گرم‌خانه، یک خزینه، و یک رخت‌کن دارد. بخش زنانه این حمام هم دارای یک گرم‌خانه، یک خزینه و یک رخت‌کن است.
- پارکینگ: این باغ دارای یک پارکینگ عمومی است که ظرفیت پذیرش حدود ۱۰۰ خودرو را دارد.
- کتابخانه: این باغ دارای یک کتابخانه کوچک است که دارای مجموعه‌ای از کتاب‌ها و مجلات در زمینه‌های مختلف است.
- رستوران: این باغ دارای یک رستوران است که انواع غذاهای ایرانی و فرنگی سرو می‌کند.
- کافه: این باغ دارای یک کافه است که انواع نوشیدنی‌های سردوگرم سرو می‌کند.
بیشتر بخوانید
حرم شاه‌چراغ
حرم شاه‌چراغ یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های شیعیان در ایران محسوب می‌شود. این حرم سالانه پذیرای میلیون‌ها زائر از سراسر جهان است. آرامگاه شاه‌چراغ یا حرم احمد بن موسی، مجموعه آرامگاهی در مرکز شیراز است که بنا بر اعتقاد شیعیان، احمد بن موسی، پسر ارشد موسی کاظم و همچنین محمد بن موسی، از برادران علی بن موسی‌الرضا، در آن به خاک سپرده شده‌اند. این حرم پس از حرم علی بن موسی و فاطمه معصومه، سومین حرم مهم برای شیعیان در ایران به شمار می‌آید. لازم است اشاره کنیم که آرامگاه شاه‌چراغ در دوره اتابکان فارس در سده ششم هجری قمری ساخته شده است و گنبد و بارگاه آن دارای کاشی‌کاری‌های زیبایی است. در سال ۷۴۵ هجری قمری، تاج خاتون، مادر سلطان ابو اسحق اینجو، گنبدی بر فراز آرامگاه ساخت که هنوز هم پابرجاست.
حرم شاه‌چراغ شامل دو صحن اصلی و فرعی است. صحن اصلی در ضلع شمالی مجموعه قرار دارد و دارای گنبد و بارگاهی زیبا است. در این صحن، ضریح مطهر شاه‌چراغ در میان گنبدی رفیع قرار گرفته. صحن فرعی در ضلع جنوبی مجموعه قرار دارد و دارای دو ایوان و دو مناره است. ضریح مطهر شاه‌چراغ از طلا و نقره ساخته شده و دارای تزیینات زیبایی است. بر روی ضریح، کتیبه‌ای به خط ثلث نوشته شده که نام و القاب شاه‌چراغ را بر آن حک کرده‌اند. در صورتی که به دنبال بازدید از مکان های سنتی شیراز هستید، حرم شاه‌چراغ را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
حافظیه
نمی‌شود که حرف از مکان های دیدنی شیراز در شب به میان بیاید و نامی از حافظیه نباشد. این مکان باغ و آرامگاه حافظ است که در آن ابیات غزل‌های حافظ بر روی سنگ قبر ثبت شده‌اند. این باغ مکانی بسیار زیبا و آرامش‌بخش است و با توجه به زیبایی‌های منظره اطراف و همچنین باغچه‌های گل و درختان آن، به عنوان یکی از بهترین مکان های سنتی شیراز در نظر گرفته می‌شود. حافظیه یک موزه و کتابخانه نیز دارد که کتب و اشعار حافظ در آن نگهداری می‌شود؛ همچنین علاوه بر شعرهای او، ابیات و اشعار دیگر شاعران ایرانی نیز در آن وجود دارد. پیشنهاد می‌کنیم که در سفر به شیراز بازدید از حافظیه را در لیست برنامه‌های خود قرار دهید.
سعدیه
سعدیه آرامگاه سعدی شیرازی، یکی از بزرگ‌ترین شاعران فارسی زبان می‌باشد که در شهر شیراز واقع شده است. این آرامگاه یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم شهر شیراز بوده و سالانه پذیرای میلیون‌ها گردشگر از سراسر جهان است.
سعدی در اواخر عمر خود در خانقاهی در محل فعلی دفنش، زندگی می‌کرد. در قرن سیزدهم و توسط شمس الدین جووانی، مقبره‌ای برای سعدی ساخته شد که در قرن هفدهم، این مقبره از بین رفت. در واقع بنای کنونی سعدیه توسط محسن فروغ، معمار ایرانی، مجدداً در سال ۱۳۳۱ ساخته شده. این بنا تلفیقی از معماری جدید و قدیم ایرانی است. گنبد سعدیه یکی از زیباترین گنبدهای ایران است. این گنبد از آجر ساخته شده و کاشی‌کاری‌های زیبایی نیز دارد. در بالای گنبد، کتیبه‌ای به خط ثلث نوشته شده است که نام و القاب سعدی را بر روی آن حک کرده‌اند. ضریح سعدی از سنگ مرمر ساخته شده و دارای تزیینات بسیار زیبایی است.
آرامگاه مذکور در مرکز باغی زیبا واقع شده و از دو بخش تشکیل شده است:
- حرم: این بخش شامل ضریح سعدی است که از سنگ مرمر ساخته شده است.
- مجموعه فرهنگی: این بخش شامل کتابخانه، موزه، و سالن سخنرانی است.
در ادامه معرفی مکان های سنتی شیراز باید اشاره کنیم که باغ‌های سعدیه و حافظیه شیراز به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری محبوب، از دیدنی‌هایی هستند که هر ساله مسافران داخلی و خارجی را به سمت خود جذب می‌کنند و نمادی برای ادبیات و فرهنگ ایران محسوب می‌شوند.
بیشتر بخوانید
باغ ارم
باغ ارم یکی از زیباترین باغ‌های ایرانی است که در شهر شیراز واقع شده است. این باغ در دوره قاجار ساخته شده و درختان سرسبز، گل‌های رنگارنگ، و آب‌نماهای زیبایی دارد. باغ ارم در سال ۱۳۹۰ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است؛ همچنین امروزه این باغ جزو مشهورترین خانه‌های قاجار در شیراز محسوب می‌شود و افرادی بسیاری برای بازدید و تفریح در آن به این مکان می‌آیند. این باغ در ابتدا متعلق به خاندان قوامی شیراز بوده و در دوران پهلوی مصادره شده و کمی بعد به دانشگاه شیراز واگذار می‌شود. در حال حاضر این باغ در اختیار دانشگاه شیراز است؛ باغ گیاه‌شناسی آن در اختیار دانشکده کشاورزی و ساختمان باغ در اختیار دانشکده حقوق قرار دارد. باغ ارم دارای مساحت بیش از ۳ هکتار است و از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
- باغ گیاه‌شناسی: این بخش شامل انواع گیاهان از سراسر جهان است.
- عمارت باغ: این عمارت در مرکز باغ قرار دارد و تزیینات زیبایی دارد.
باغ نارنجستان قوام
باغ نارنجستان قوام یکی از زیباترین و ارزشمندترین آثار دوره قاجاریه و از مکان های تفریحی شیراز محسوب می‌گردد. این باغ در محله بالا کفت و تقریباً در قسمت شرقی انتهای خیابان لطفعلی‌خان زند واقع شده است. این باغ توسط قوام الملک دوم (حکومت: ۱۲۱۱ تا ۱۲۵۵ ه.ق) در اواخر دوره قاجاریه ساخته شد. باغ نارنجستان قوام در ابتدا متعلق به خاندان قوام بوده و در سال ۱۳۵۶ توسط بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی خریداری شد و به موزه تبدیل شد.
باغ نارنجستان قوام دارای مساحت ۳۵۰۰ مترمربع است و بنای اصلی آن با ۹۴۰ مترمربع زیربنا، در ضلع‌های شمالی، شرقی و جنوبی قرار دارد. ساختمان‌های این باغ شامل دو بخش است:
- بخش شمالی باغ نارنجستان قوام: شامل یک ایوان ستون‌دار جانبی، یک طبقه زیرزمین و دو طبقه بالایی می‌شود. ایوان ستون‌دار جانبی دارای دو طبقه بوده و در ضلع شمالی باغ واقع شده است. طبقه اول این ایوان یک رواق با ده ستون سنگی دارد. طبقه دوم این ایوان نیز دارای یک اتاق با تزیینات گچ‌بری و کاشی‌کاری سنتی است. طبقه زیرزمین این بخش شامل یک تالار بزرگ با تزیینات کاشی‌کاری و گچ‌بری می‌شود. این تالار در گذشته به عنوان سالن پذیرایی استفاده می‌شد؛ همچنین طبقه بالایی بخش شمالی نیز شامل دو تالار بزرگ با تزیینات زیبا است. این تالارها در گذشته به عنوان اتاق‌های نشیمن و خواب استفاده می‌شدند.
- بخش جنوبی باغ نارنجستان قوام: شامل چهار اتاق در گوشه جنوب شرقی و جنوب غربی است. این اتاق‌ها در گذشته به‌عنوان اتاق‌های خدمه استفاده می‌شدند. همچنین در طول حیاط بیست و یک عدد طاق‌نما دیده می‌شود.
در ادامه مقاله باید اشاره نماییم که علاوه بر زیبایی طبیعی باغ، این باغ جاذبه‌های دیگری نیز دارد از جمله:
- موزه مردم‌شناسی فارس: این موزه در بخش شمالی باغ واقع شده و دارای مجموعه‌ای از آثار مردم‌شناسی فارس است.
- موزه هنرهای تزیینی فارس: این موزه در بخش جنوبی باغ واقع شده و دارای مجموعه‌ای از آثار هنرهای تزیینی فارس است.
بیشتر بخوانید
خانه عزت الدوله
خانه عزت الدوله در شیراز متعلق به فروغ الملک، یکی از تجار نامدار شیراز در دوره قاجار بود. این خانه در سال ۱۳۵۴ به ثبت ملی رسید و هم اکنون به عنوان موزه استفاده می‌شود. خانه عزت الدوله دارای تزیینات زیبایی از جمله گچ‌بری، کاشی‌کاری و آینه‌کاری است. همچنین این خانه به عنوان یکی از مکان های سنتی شیراز، دارای یک باغ زیبا می‌باشد که در آن درختان نارنج، سرو و کاج وجود دارد.
خانه عزت الدوله در محله بالا کفت شیراز واقع شده و دارای مساحتی بالغ بر 1000 متر مربع است. این خانه دارای دو بخش اصلی است:
- بخش مسکونی: این بخش شامل اتاق‌ها، تالارها و ایوان‌هایی است که برای زندگی روزمره استفاده می‌شد.
- بخش اداری: این بخش شامل اتاق‌هایی است که برای انجام امور اداری استفاده می‌شد.
جمع‌بندی
همان‌طور که متوجه شدید در این مطلب به بررسی موضوع مکان های سنتی شیراز پرداختیم و اطلاعات مفیدی را درباره 7 تا از بهترین مکان های سنتی این شهر بیان کردیم. در کنار این موارد شما می‌توانید از سفره خانه های سنتی شیراز نیز بازدید به عمل بیاورید و لحظات خاطره انگیزی را در کنار دوستان و خانواده تان ثبت کنید. از این که تا انتهای مقاله معرفی مکان های سنتی شیراز همراه ما بودید، از شما متشکریم.