موزه ملی ایران یکی از غنی‌ترین موزه‌های پایتخت است که بیش از ۸۰ سال قدمت دارد. ازآنجایی‌که این موزه بسیار بزرگ و باارزش است؛ به آن موزه مادر یا موزه مرجع نیز می‌گویند. موزه ملی ایران به دو قسمت ایران باستان و دوران اسلامی تقسیم می‌شود. بخش ایران باستان موزه بسیار غنی و باشکوه است؛ به همین سبب موزه ملی ایران در بین مردم به عنوان موزه ایران باستان شناخته می‌شود.
با مطالعه ادامه مقاله اطلاعات بسیار مفید و جذابی درباره موزه ملی ایران (موزه ایران باستان) کسب خواهید کرد. این مقاله مچله گردشگری هم اقلیم را از دست ندهید.
فهرست محتوا
موزه ملی ایران
موزه ملی ایران یکی از مهم‌ترین موزه‌های کشور است؛ چراکه آثار بسیار باارزشی در آن نگهداری می‌شود. این آثار تنوع بسیار زیادی دارند و از سلسله‌های مختلفی هستند.
موزه ملی ایران شامل دو بخش یا ساختمان مجزا است. در واقع این نمایشگاه آثار تاریخی از دو موزه جداگانه به نام‌های موزه ایران باستان و موزه دوران اسلامی تشکیل شده است. به سبب اهمیت بخش ایران باستان، در اغلب موارد این مکان با عنوان موزه ایران باستان شناخته می‌شود. در موزه ایران باستان آثار مربوط به دوران پارینه‌سنگی قدیم تا دوره پیش از اسلام یا دوران ساسانی قرار دارد. در بخش دوران اسلامی نیز آثار مربوط به باستان‌شناسی و هنر دوران اسلامی ایران به چشم می‌خورد.
در موزه ملی ایران یا موزه ایران باستان بیش از ۳۰۰ هزار شی وجود دارد که هرکدام از آنها بیانگر تاریخ غنی ایران هستند. اجناس موزه به گستردگی جغرافیایی کشور در زمان قدیم و سلسله‌های تاریخی اشاره دارند. در مجموع با بازدید از این موزه می‌توانید با هنر، فرهنگ و تمدن غنی ایرانی آشنا شوید.
دستور ساخت این موزه را رضاشاه پهلوی در تاریخ ۲۱ اردیبهشت سال ۱۳۰۸ خورشیدی داد. در سال ۱۳۱۶ ساخت موزه توسط معماران فرانسوی آندره گُدار و ماکسیم سیرو به اتمام رسید. این افراد معماری ساختمان موزه را از طرح کاخ کسری شهر تیسفون که مربوط به دوران ساسانی است؛ الهام گرفتند. درمجموع این موزه ۵۵۰۰ مترمربع زمین دارد که ۲۷۴۴ مترمربع آن زیربنا است.
موزه ملی ایران در بخش غربی میدان مشق تهران در خیابان سی تیر یا قوام‌السلطنه قدیم قرار دارد. خیابان سی تیر نخستین و محبوب‌ترین استریت فود تهران است. درواقع در کناره این خیابان اغذیه‌فروشی‌های متعددی وجود دارد که محیط بسیار جذاب و دلنشینی را ایجاد کرده‌اند. خیابان موزه ملی ایران به سبب این استریت فود همیشه شلوغ و پرتردد است.
به طور دقیق نشانی موزه به شرح زیر است:
خیابان امام خمینی، ابتدای خیابان سی تیر، خیابان پروفسور رولن، شماره یک
تاریخچه و ساختمان موزه ملی ایران
مرتضی‌قلی خان ممتاز الملک وزیر معارف و عدلیه دوره قاجار، در سال ۱۲۹۵ یکی از اتاق‌های مدرسه دارالفنون را به فضایی به نام موزه تبدیل کرد. این فضا با اینکه بسیار کوچک بود؛ اما بسیار موردتوجه قرار گرفت. در این موزه کوچک بیش از ۲۷۰ شی باارزش جمع‌آوری شد.
پس از مدتی در سال ۱۳۰۶ که حفاری‌های باستان‌شناسی آغاز شد؛ آثار بیشتر و باارزش‌تری به دست آمد. به سبب افزایش این اشیای باارزش و کمبود فضای دارالفنون، دستور ساخت یک موزه بزرگ‌تر صادر شد. همچنین همان‌طور که پیش‌تر گفتیم؛ در سال ۱۳۰۸ دستور ساخت موزه ملی به آندره گدار و ماکسیم سیرو ابلاغ شد. این معماران فرانسوی با الهام از ایوان طاق کسری، این موزه را طراحی کردند. سپس در سال ۱۳۱۴، طرح معماران فرانسوی به حاج عباس قلی و استاد مراد تبریزی داده شد تا عملیات ساخت آغاز شود. در نهایت پس از دو سال یعنی در سال ۱۳۱۶ موزه ملی ایران افتتاح شد.
موزه دوطبقه ایران باستان به سبب آجرهای قرمزرنگ خود، جذابیت فراوانی دارد. همچنین ورودی این ساختمان که به شکل ایوانی با طاق هلالی شکل است، بسیار دلربا دیده می‌شود. بر بالای سر موزه کتیبه‌ای از جنس سنگ مرمر وجود دارد که بر روی آن شعری از ملک‌الشعرای بهار و به خط ثلث امیرالکتاب ملک الکلامی حک شده است. پس از ورودی اصلی موزه، دو ساختمان دوطبقه نیز به چشم می‌خورند که به‌عنوان کتابخانه، سالن‌های نمایشگاهی و کنفرانس‌ها استفاده می‌شوند.
طبقه‌های موزه ایران باستان
موزه ایران باستان ۲ طبقه دارد که هرکدام از این طبقه‌ها دارای تالارهای مختلفی هستند. به طبقه اول، بخش پیش از تاریخ و به طبقه دوم، بخش دوران تاریخی می‌گویند.
بخش دوران تاریخی، طبقه همکف
این طبقه شامل یک تالار سخنرانی، یک کتابخانه و ۷ بخش مختلف است. در طبقه همکف، آثار مربوط به اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد تا پایان دوره ساسانی قرار دارد. این طبقه از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود که هرکدام از آنها بیانگر یک دوره تاریخی هستند. این ۷ بخش بیانگر دوره‌های تاریخی زیر است:
- ساسانی
- اشکانی
- سلوکی
- هخامنشی
- دوره آهن
- دوره مفرغ یا عیلام
- آغاز نگارش یا آغاز عیلامی
بخش پیش از تاریخ، طبقه اول
طبقه اول دارای دو نمایشگاه موقت و ۷ تالار مجزا است. در این ۷ تالار اشیای مربوط به دوران پیش‌ازتاریخ یا پیش از ابداع نگارش قرار دارد. به بیان دیگر آثار این طبقه مربوط به دوران پارینه‌سنگی قدیم تا اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد است. درمجموع تالارهای طبقه اول عبارتند از:
- تالار معرفی موزه
- پارینه‌سنگی قدیم
- پارینه‌سنگی میانی
- پارینه‌سنگی جدید و فراپارینه‌سنگی
- روستانشینی آغازین، نوسنگی بی سفال
- دوره روستانشینی قدیم، نوسنگی با سفال
- روستانشینی میانه
- روستانشینی میانه و جدید، دوره مس و سنگ
- روستانشینی جدید
اشیا بخش پیش از تاریخ موزه ایران باستان
موزه ایران باستان اشیا بسیار گران‌بها و باارزشی دارد. این اشیا باتوجه‌به قدمت خود در تالارهای گوناگونی دیده می‌شوند. آثار بسیار گران‌بهایی همچون آویز صدفی غار علی تپه و سنگ مادر لوالوا هرسین در بخش پیش از تاریخ موزه قرار دارند.
اشیا مربوط به دوره پارینه‌سنگی
اشیا مربوط به دوره پارینه‌سنگی حدودا ۱ میلیون تا ۲۰۰۰۰۰ سال قدمت دارند. انسان‌های اولیه از این اشیا استفاده می‌کردند. ابزار بزرگ سه وجهی امر مردگ و دندان آسیای کوچک انسان نئاندرتال غار وزمه، دو تا از آثار مربوط به دوره پارینه‌سنگی این موزه هستند.
اشیا مربوط به دوره نوسنگی، مس‌سنگی، روستانشینی و شکل‌گیری شهرها
آثار مربوط به این قسمت حدود ۱۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سال قدمت دارند. در این دوره جمعیت افزایش پیدا کرد و روستاهای بسیار جدیدی شکل گرفتند. به‌این‌ترتیب اشیا نیز پیشرفته‌تر شدند. پیکرک گلی گراز و ماکت سفالی خانه از آثار مربوط به این دوره هستند.
اشیا بخش دوران تاریخی موزه ایران باستان
اشیا مربوط به بخش دوران تاریخی موزه نیز بسیار گران‌بها هستند. به‌عنوان‌مثال پیکره سنگی داریوش که مربوط به ۵۵۰ سال قبل از میلاد مسیح است؛ در طبقه اول و بخش دوره هخامنشی قرار دارد.
اشیا مربوط به دوره مفرغ
دوره مفرغ مربوط به ۷۰۰ تا ۳۳۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است که در آن حکومت‌های اولیه و جوامع شهرنشین ایجاد شدند. مردم در این دوره به آلیاژ مفرغ که آمیزه‌ای از مس و قلع است؛ دست یافتند. ظرفی از جنس سنگ صابون و نیم‌تنه گلی انسان از آثار مهم دوره مفرغ هستند. این آثار در موزه ملی ایران قرار دارند.
اشیا مربوط به دوره عیلام
قدمت آثار مربوط به دوره عیلام به ۵۳۹ تا ۳۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. پیکره سفالی گاو نر با نبشته عیلامی چغازنبیل یکی از اشیا مربوط به دوره عیلام است که در موزه ایران باستان قرار دارد.
اشیا مربوط به عصر آهن
به حدفاصل میان دوره مفرغ و هخامنشی، عصر آهن می‌گویند. این دوره از آنجایی اهمیت دارد که نحوه ذوب و استفاده از آهن در آن کشف شد. جام زرین موزه ملی ایران از اشیای بسیار مهم عصر آهن محسوب می‌شود.
اشیا مربوط به دوره هخامنشی
حدودا ۲۵۰۰ سال پیش حکومت هخامنشیان شکل گرفت. از این سلسله آثار بسیار نفیسی به‌جامانده است که تعدادی از آنها در موزه ایران باستان به چشم می‌خورد. به‌عنوان‌مثال پیکره سنگی داریوش در این موزه واقع است.
اشیا مربوط به دوره سلوکی
دوره سلوکی مربوط به ۱۴۶ تا ۳۱۳ پیش از میلاد است. آثار دوره سلوکی زیبایی بسیار خاصی دارند. پیکره مفرغی زئوس و سنگ‌نوشته یونانی معبد لائودیسه از آثار گران‌های سلوکی هستند که در موزه ملی ایران قرار دارند.
اشیا مربوط به دوران اشکانی و ساسانی
اشیا مربوط به دوران اشکانی و ساسانی بسیار زیاد و متنوع هستند. برخی از آثار موجود از این دوره‌ها عبارت‌اند از:
- مجسمه مفرغی بزرگ‌زاده اشکانی
- سکه سیمین، شاپور دوم
- سرتبر مفرغی
- بشقاب سیمین زراندود
تمام این آثار در موزه ایران باستان قرار دارند.
بازدید از موزه ملی ایران
خیابان سی تیر همیشه شلوغ و پرتردد است؛ بنابراین توصیه می‌شود که صبح زود از موزه بازدید کنید. برای دسترسی به موزه نیز می‌توانید از ایستگاه‌های متروی میدان حسن‌آباد و میدان امام خمینی کمک بگیرید. قبل از بازدید حتماً ساعت کاری موزه را چک کنید.
در حال حاضر ساعت کاری موزه ملی ایران به‌صورت زیر است:
بهار و تابستان: همه‌روزه از ساعت ۹ صبح تا ۱۹ بعدازظهر
پاییز و زمستان: همه‌روزه از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ۱۷ بعدازظهر
سخن پایانی
حتما از موزه ملی ایران بازدید کنید؛ چراکه بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین موزه باستان‌شناسی ایران محسوب می‌شود. فراموش نکنید که افزون بر موزه ایران باستان از موزه دوران اسلامی نیز دیدن کنید. در آخر امید است که اطلاعات مفیدی درباره این جاذبه گردشگری تهران کسب کرده باشید.
